Stomatologia
Podstawy stomatologii weterynaryjnej. Cz. VII. Świadoma zgoda
Jan Bellows
Przyjrzyjmy się dokładniej temu, co może się nie udać podczas zabiegu stomatologicznego, oraz ile powinien wiedzieć klient gabinetu weterynaryjnego.
Moja siostra poprosiła mnie, abym towarzyszył jej podczas konsultacji przed planowanym zabiegiem chirurgicznym. Kiedy lekarz skończył omawiać proponowany plan zabiegu, powiedział: „A teraz porozmawiajmy o tym, co może się nie udać” – i wymienił zakażenie, rozejście się rany, reakcję alergiczną na nici, powstanie blizny oraz znaczny dyskomfort pooperacyjny, które jednak występują stosunkowo rzadko. Następnie zapytał: „Jakie ma pani pytania lub obawy?”.
Przykłady najczęstszych zagadnień przedstawianych właścicielom do rozważenia podczas rozmowy na temat przebiegu zabiegów stomatologicznych
Znieczulenie ogólne
Efekty niepożądane podczas znieczulenia, w tym także śmierć
Prawdopodobieństwo: ekstremalnie rzadkie
Zapobieganie:
1. Wcześniejsza ocena każdego pacjenta, obejmująca badanie kliniczne, badania laboratoryjne, EKG, ultrasonografię oraz radiografię, jeżeli są wskazane.
2. Wybór schematu znieczulenia dopasowanego do pacjenta.
3. Monitorowanie czynności życiowych podczas znieczulenia i po nim.
4. W przypadku pacjentów o podwyższonym ryzyku znieczulenia lub szczególnie zaniepokojonych właścicieli należy rozważyć skorzystanie z pomocy anestezjologa lub skierowanie pacjenta do ośrodka referencyjnego (ryc. 1).
Kaszel
Prawdopodobieństwo: umiarkowane do wysokiego
Zapobieganie:
1. Użycie jałowych rurek dotchawiczych odpowiedniej wielkości, z właściwie napompowanymi mankietami.
2. Unikanie nadmiernego poruszania głową pacjenta podczas zabiegu.
3. Odłączanie rurki dotchawiczej od urządzenia do znieczulenia podczas obracania pacjenta z jednego boku na drugi.
Dlaczego to zrobił? Aby nas przestraszyć? Aby ją zniechęcić do zabiegu? NIE. On chciał nas właściwie poinformować i w pewien sposób być brutalnie szczery w kwestii rzeczy, które nie za każdym razem udają się perfekcyjnie. Rozmowa informacyjna oraz zgoda mojej siostry na zabieg opierały się na jej prawie do podejmowania decyzji zdrowotnych na podstawie wyjaśnienia i zrozumienia wszystkich zagrożeń oraz korzyści wynikających z podjęcia lub niepodjęcia leczenia. Bezpośrednio po tej wizycie włączyłem punkt „A teraz porozmawiajmy o tym, co się może nie udać...” do rozmów z wszystkimi moimi klientami, którym proponuję zabiegi chirurgiczne lub diagnostykę wiążącą się z pewnym ryzykiem.
Ekstrakcje zębów
Nadmierne krwawienie
Prawdopodobieństwo: umiarkowane przy ekstrakcjach
Zapobieganie:
1. Dokładne poznanie anatomii naczyń krwionośnych przed ekstrakcją.
2. Uniesienie głowy pacjenta i użycie proszku hemostatycznego do ograniczenia nadmiernego krwawienia (ryc. 2).
3. Rozważenie skierowania pacjenta do ośrodka referencyjnego w przypadkach utrzymującego się nadmiernego krwawienia z miejsca ekstrakcji, gdy pozostały w nim fragmenty korzenia.
Dyskomfort pooperacyjny
Prawdopodobieństwo: umiarkowane
Zapobieganie: Zapewnienie miejscowego i ogólnego znieczulenia oraz zniesienia czucia bólu przed, podczas i po zabiegu, w trakcie którego można spodziewać się bólu.
Złamanie żuchwy
Prawdopodobieństwo: ekstremalnie małe
Zapobieganie:
1. Wykonanie przed ekstrakcją radiogramów wszystkich zębów i otaczających tkanek.
2. Wykorzystanie własnego doświadczenia chirurgicznego oraz cierpliwości, odpowiedniego oświetlenia i powiększenia, szczególnie w przypadkach zaawansowanej choroby przyzębia rozciągającej się na brzuszną część korową żuchwy.
3. Rozważenie skierowania pacjenta do ośrodka referencyjnego, jeżeli nie czujesz się pewnie podczas ekstrakcji chirurgicznych – lub rezygnacja z wykonania zabiegu, jeżeli uznasz, że ryzyko złamania żuchwy jest znaczne (ryc. 3).
Zakażenie rany chirurgicznej, rozejście się brzegów rany
Prawdopodobieństwo: małe
Zapobieganie:
1. Wyjaśnienie klientowi, że niekiedy po zabiegu pies lub kot zbyt szeroko otwiera jamę ustną i szwy nie są w stanie utrzymać razem brzegów rany. Zazwyczaj rana chirurgiczna goi się w takich sytuacjach przez ziarninowanie.
2. Wytworzenie płata, który pozwoli na zamknięcie rany bez zbytniego napięcia.
3. Rozważenie wydania pacjenta do domu z kołnierzem ograniczającym ryzyko samouszkodzenia jamy ustnej.
Pozostawienie fragmentów korzenia po ekstrakcji chirurgicznej
Prawdopodobieństwo: małe do umiarkowanego
Zapobieganie:
1. Wykonanie i ocena radiogramów wewnątrzustnych wszystkich zębów, które mają być usuwane, przed i po zabiegu.
2. Kierowanie trudnych przypadków do ośrodków referencyjnych, jeżeli nie czujesz się pewnie. Dotyczy to na przykład zębów wielokorzeniowych oraz resorpcji zębów (ryc. 4).
Przetoka ustno-nosowa lub ustno-zatokowa
Prawdopodobieństwo: małe do umiarkowanego
Zapobieganie: Wytworzenie płata dziąsłowego, który pozwoli na zamknięcie przetoki bez napięcia. Wyjaśnienie klientowi, że jeżeli przetoka powstanie i będzie istotna klinicznie, wskazane może być jej zamknięcie chirurgiczne (ryc. 5a i 5b).
Brak apetytu
Prawdopodobieństwo: umiarkowane przez jeden lub dwa dni
Zapobieganie:
1. Podanie leków przeciwbólowych oraz przeciwzapalnych, a także preparatów pobudzających łaknienie.
2. W przypadkach ekstrakcji wszystkich zębów u wyniszczonych kotów oraz innych poważnych zabiegów chirurgicznych w jamie ustnej wprowadzenie zgłębnika nosowo-żołądkowego lub gardłowego (ryc. 6a i 6b).
Wypadanie języka po ekstrakcji wielu siekaczy lub uzębienia z całej ćwiartki jamy ustnej
Prawdopodobieństwo: umiarkowane
Zapobieganie: Poinformowanie właściciela, że wypadanie języka ma niewielkie niekorzystne skutki lub nie ma ich wcale, poza efektem kosmetycznym (ryc. 7a i 7b).
