Zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego (otitis externa) jest jednym z najpowszechniej spotykanych problemów w praktykach lekarskich zajmujących się małymi zwierzętami. Według różnych badań szacuje się, że nawet około 15-20% wszystkich konsultacji dermatologicznych u psów dotyczy otitis externa. W związku z powszechnością choroby ma ona duże znaczenie dla praktyków. Wymaga dokładnego i szczegółowego postępowania diagnostycznego w związku z licznymi czynnikami, które są odpowiedzialne z jej rozwój i utrzymywanie się.

Artykuł Sandry Koch szczegółowo omawia przyczyny i ich rolę w patogenezie otitis externa. Brak pełnego zrozumienia przyczyn jest częstym powodem niepowodzeń leczenia, gdyż wielu lekarzy nie identyfikuje czynników pierwotnych, predysponujących i podtrzymujących, co w konsekwencji prowadzi do nawrotów choroby. W kwestii czynników pierwotnych omawianych przez autorkę nasuwa się jedno sprostowanie dotyczące częstości pasożytniczych przyczyn zapalenia przewodu słuchowego, która autorka ocenia dosyć wysoko (7% przyczyn). O ile u kotów otodektoza jest bardzo powszechna, o tyle w przypadku psów stwierdzana jest jedynie u niewielkiego odsetka zwierząt. W badaniach dotyczących występowania chorób skóry przeprowadzonych w Polsce w roku 2013 otodektoza u psów stanowiła jedynie 0,7% wszystkich przypadków (w porównaniu z aż 14% u kotów).⁸ Z obserwacji autora wynika, że na chorobę tę podatne są szczególnie psy ras miniaturowych (yorkshire terriery, maltańczyki), u których przy rozpoznaniu rumieniowo-woszczynowego zapalenia ucha nie należy pomijać otodektozy jako możliwej pierwotnej przyczyny choroby. W przypadku wtórnych przyczyn zapalenia ucha należy wspomnieć o roli Pseudomonas aeruginosa, odpowiedzialnego za tzw. pseudomonas otitis.¹¹ Problem ten w związku z opornością drobnoustroju jest trudny w leczeniu, stąd nie można zgodzić się ze stwierdzeniem, że przyczyny wtórne są w każdym przypadku łatwe do wyeliminowania.

Postępowanie diagnostyczne w przypadkach otitis externa jest bardzo złożone. Autorka szczegółowo, krok po kroku omawia tok postępowania diagnostycznego. Badanie wideootoskopowe jest obecnie techniką powszechnie stosowaną, a ceny sprzętu nie są już tak wysokie. Wideootoskopy obecne są w coraz większej liczbie zakładów leczniczych, nie wydaje się więc zasadne, by metoda ta była zarezerwowana jedynie dla specjalistycznych zakładów leczniczych.

Pewnego komentarza wymaga rozdział dotyczący badania klinicznego, które autorka omawia dosyć krótko. Należałoby też uzupełnić informacje na temat klinicznego przebiegu choroby, co zostało pominięte przez autorkę. Kliniczne otitis externa może przy...