Płynoterapia stanowi istotny element planu leczenia u wielu hospitalizowanych psów i kotów. Wybór rodzaju płynu oraz jego dawki jest uzależniony od stanu klinicznego pacjenta, a także od dostępności konkretnych płynów infuzyjnych. W pierwszej części tego artykułu, która ukazała się w poprzednim numerze WpD (styczeń 2019), omówiono zasady rozmieszczenia płynów w przestrzeniach wodnych organizmu, ocenę stopnia uwodnienia, rodzaje odwodnienia i klasyfikację dostępnych płynów infuzyjnych, przedstawiono też, w jaki sposób obliczyć zapotrzebowanie pacjenta na płyny. W tej części skupiono się na płynoterapii w wybranych przypadkach zaburzeń elektrolitowych i zaburzeń równowagi płynowej oraz monitorowaniu płynoterapii, opisano również, kiedy i w jaki sposób powinno się zaprzestać podawania płynów infuzyjnych.

Zaburzenia równowagi elektrolitowej

Hipernatremia

W praktyce lekarsko-weterynaryjnej u małych zwierząt często dochodzi do zaburzeń stężenia sodu w surowicy. Zmierzone stężenie sodu w surowicy odzwierciedla ilość tego elektrolitu względem wody w przestrzeni zewnątrzkomórkowej i nie zawsze odpowiada całkowitej zawartości sodu w organizmie.

Patofizjologia i objawy kliniczne

Za rozwój hipernatremii może odpowiadać utrata wolnej wody bądź zwiększenie ilości przyjmowanego sodu. Utrata wody może być wynikiem jej rzeczywistych strat, które obserwuje się w przebiegu moczówki prostej, w przypadku podwyższonej temperatury ciała, pierwotnego zmniejszenia ilości przyjmowanej wody czy też ograniczonego do niej dostępu. Dochodzi do niej również w sytuacji, w której tracone są płyny hipotoniczne względem osocza, tak jak dzieje się u pacjentów z wymiotami, biegunką, przechodzeniem płynów do trzeciej przestrzeni, oparzeniami, cukrzycą, uszkodzeniem nerek, bądź też w przypadkach stosowania mannitolu lub innych leków moczopędnych, a także podczas diurezy po usunięciu niedrożności dróg moczowych.^1,2

W przypadku utraty wolnej wody przemieszcza się ona zgodnie z gradientem stężeń ze względnie hipotonicznej przestrzeni wewnątrzkomórkowej do przestrzeni zewnątrzkomórkowej. W rezultacie płyny tracone są we względnie proporcjonalnych ilościach, przy czym około dwóch trzecich traconej objętości pochodzi z przestrzeni wewnątrzkomórkowej, jedna trzecia zaś z przestrzeni zewnątrzkomórkowej.

W rezultacie w przypadku utraty samej wolnej wody rzadko dochodzi do zmniejszenia objętości krwi krążącej. Jeśli natomiast następuje utrata płynu hipotonicznego, straty wody nie są proporcjonalne, a ich rezultatem jest zarówno poważniejsze ogranic...