Autor wiodącego artykułu w tym numerze w wyjątkowo precyzyjny i przystępny sposób przedstawił temat zastoinowej niewydolności serca (ZNS) u psów z punktu widzenia diagnostyki i leczenia. Jest to stan, który ze względu na złożone procesy fizjologiczne stanowi wyzwanie diagnostyczne dla lekarzy praktyków. Można znaleźć opisy patomechanizmów niewydolności serca w języku polskim (Hulanicka, Tilley), co oczywiście pomaga zrozumieć problem i powinno ułatwiać rozpoznawanie i leczenie. Nie zawsze jednak tak jest. Często lekarze (z autorkami włącznie) spotykają się z niejednoznacznym obrazem klinicznym niewydolności serca. Trudności w rozpoznawaniu zastoinowej niewydolności serca wynikają najczęściej ze współistniejących chorób, które zmieniają przebieg choroby serca lub wręcz naśladują objawy kliniczne mogące być skutkiem ZNS. Typowymi przykładami są choroby dróg oddechowych i(lub) nasilone zaburzenia endokrynologiczne, które same prowadzą do objawów klinicznych przypominających te występujące w zastoinowej niewydolności serca. U takiego psa obecność szmerów sercowych często skłania lekarza do dokładniejszej diagnostyki kardiologicznej. Nie jest to oczywiście błędny tok postępowania (diagnostyka chorób serca), ale pacjenta zawsze należy oceniać całościowo (czy inne choroby mogą prowadzić do tego samego objawu). W innym przypadku najzwyczajniej przegapimy kluczowy problem zdrowotny.

W naszej praktyce najczęściej spotykamy się z trudnościami diagnostycznymi u psów z objawem kaszlu. Proszę sobie wyobrazić starszego kaszlącego psa małej rasy, u którego stwierdzamy szmer sercowy. Większość z nas myśli: szmer sercowy = choroba serca = kaszel sercowy. Dlatego taki pies jest leczony kardiologicznie niezależnie od wyników pozostałej części badania klinicznego. Należy zadać sobie jednak pytanie, czy ten pies ma niewydolność serca, czy też choroba serca jest tylko jednym z problemów tego starszego pacjenta? Po uzupełnieniu informacji z badania klinicznego może okazać się, że spojrzymy na niego inaczej. Na przykład jeżeli szmer sercowy jest cichy, pies nie będzie miał niewydolności serca. Jeśli praca serca jest prawidłowa (brak tachykardii), zwłaszcza z obecnością niemiarowości oddechowej, pies nie będzie miał niewydolności serca. Jeśli dodatkowo okaże się, że pies ma łatwy do wywołania kaszel reakcyjny, oznacza to, że przyczyna powodująca kaszel dotyczy raczej górnych dróg oddechowych, a pies nie ma zastoinowej niewydolności serca. Ten sam pies rok później – z głośnym szmerem sercowym, tachykardią i utrzymującą się reaktywną tchawicą – jest już kandydatem do rozpoznania zastoinowej niewydolności serca. Oczywiście nadal ma przy tym problem z górnymi drogami oddechowymi (na przykład przewlekłe zapalenie tchawicy i oskrzeli – tracheobronchitis).