Przekrzywienie głowy u psów to objaw, z którym większość lekarzy weterynarii stosunkowo często spotyka się w swojej praktyce. Kiedy pacjent dotknięty taką przypadłością trafia do lecznicy, podjęcie decyzji co do dalszej diagnostyki oraz wybór odpowiedniego schematu leczenia bywają niekiedy sporym wyzwaniem. Umiejętność odróżniania poszczególnych wariantów zespołu przedsionkowego na podstawie objawów klinicznych, jak również powiązanie ich z opracowaną listą możliwych rozpoznań różnicowych stanowi pomocne narzędzie w planowaniu optymalnej opieki medycznej nad danym zwierzęciem. Wiedza ta pozwala również określić rokowanie co do dalszego przebiegu choroby u psa.

Pierwotną przyczyną przekrzywienia głowy u psów jest zaburzenie czynności układu przedsionkowego. Aparat przedsionkowy u zwierząt jest odpowiedzialny za utrzymanie równowagi ciała oraz za orientację przestrzenną w zakresie pozycji oczu, głowy, tułowia i kończyn w odniesieniu do sił grawitacji. Z klinicznego punktu widzenia można podzielić go na dwie części – obwodowy układ przedsionkowy, w którego skład wchodzi nerw przedsionkowo-ślimakowy (VIII nerw czaszkowy) oraz jego receptor w uchu wewnętrznym, oraz ośrodkowy układ przedsionkowy, rozumiany jako neurony pnia mózgu, a czasem także móżdżku.

Neuroanatomia – podstawowe pojęcia

Narząd receptorowy układu przedsionkowego znajduje się w części skalistej kości skroniowej w uchu wewnętrznym. Składa się z woreczka, łagiewki i grzebienia bańkowego, umiejscowionych w kanale półkolistym (ryc. 1). Pozycja ciała zwierzęcia oraz informacje o jego ruchach w odniesieniu do sił grawitacji rejestrowane są poprzez falowanie komórek włoskowatych zanurzonych w endolimfie. Sygnały te są następnie przekazywane drogą nerwu czaszkowego VIII (przedsionkowo-ślimakowego) do jądra przedsionka zlokalizowanego w pniu mózgu.¹ Rolą tego ośrodka jest przesyłanie bodźców do odpowiednich rejonów mózgu, co umożliwia:²

• ruch i dostosowanie pozycji oczu (sygnał przekazywany drogą pęczka podłużnego przyśrodkowego oraz poprzez synapsy nerwów czaszkowych III, IV i VI)
• dostosowywanie napięcia spoczynkowego mięśni prostowników w celu zrównoważenia siły grawitacji i utrzymania prawidłowej pozycji ciała (sygnał przekazywany drogą przedsionkowo-rdzeniową)
• świadomą propriocepcję pozycji ciała (sygnał przekazywany poprzez wzgórze do ośrodków czuciowo-somatycznych kory przodomózgowia)
• koordynację ruchów gałek ocznych, głowy, tułowia oraz kończyn w odniesieniu do pozycji ciała w ruchu bądź w spoczynku (sygnał przekazywany do móżdżku poprzez jego konar doogonowy)
• wpływ na ośrodek wymiotny w tworze siatkowatym jako skutek choroby lokomocyjnej.