Środki przeciwbakteryjne są przepisywane na wszelki wypadek, z przyzwyczajenia lub w dobrej wierze, ale jeżeli nie ma mocnych argumentów przemawiających za ich użyciem, powinno się unikać ich stosowania u ogólnie zdrowych zwierząt. Oto dlaczego.

Antybiotyki są często przepisywane zwierzętom z objawami ze strony przewodu pokarmowego. Trzy badania oceniające zwyczaje lekarzy weterynarii dotyczące stosowania leków w Wielkiej Brytanii wykazały, że środki przeciwbakteryjne były wybierane jako terapia pierwszego rzutu u co najmniej 50% psów z ostrą biegunką.^1-3 Chociaż antybiotyki mogą przynieść korzyści lub nawet uratować życie niektórym psom z chorobą przewodu pokarmowego, u innych leki te są niepotrzebne, a mogą być nawet szkodliwe.

Potencjalne działania niepożądane

Oporność na środki przeciwbakteryjne. W związku z rosnącymi obawami dotyczącymi oporności na antybiotyki we współczesnej medycynie coraz więcej mówi się o odpowiednim i rozsądnym stosowaniu tych leków w weterynarii.^4-6 Doustne podawanie antybiotyków może prowadzić do szybkiego rozwinięcia się opornych szczepów w przewodzie pokarmowym, może również pojawić się oporność krzyżowa.⁷

Skutki dla mikrobiomu. Opinie dotyczące krótko- i długoterminowych skutków działania antybiotyków na mikrobiom, który odgrywa ważną rolę w zdrowiu i odporności, są podzielone, ale oczywiste jest, że obawy są uzasadnione (ryc. 1). W jednym badaniu metronidazol spowodował krótkotrwały spadek liczby bakterii patogennych i wzrost liczby bakterii pożytecznych,⁸ w innym jednak u zdrowych psów otrzymujących metronidazol wskaźnik dysbiozy jelitowej był wyraźnie zwiększony, co wskazuje na znaczące zmiany w strukturze i zróżnicowaniu mikrobiomu, przy czym niektóre zmiany utrzymują się do czterech tygodni po zakończeniu podawania antybiotyku.⁹ [Wskaźnik dysbiozy jelitowej jest analizą reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR), która określa ilościowo liczebność różnych grup bakterii, przy wartościach < 0 wskazujących na prawidłowy mikrobiom jelitowy i wartościach > 0 wskazujących na dysbiozę).

Fenbendazol nie ma istotnego wpływu na mikrobiom zdrowych psów,¹⁰ ale tylozyna – inny lek często przepisywany przy chorobach przewodu pokarmowego – może mieć długotrwałe skutki.¹¹ W jednym z badań zdrowe psy, które otrzymały standardowe dawki doustnej tylozyny, miały znacząco wyższy indeks dysbiozy jelitowej, utrzymujący się u niektórych zwierząt co najmniej przez dwa miesiące.¹² Mimo że żaden z psów w tych badaniach nie miał objawów ze strony przewodu pokarmowego, efekty działania antybiotyków na mikrobiom wymagają dalszych badań.