Opioidy walczą skutecznie z licznymi demonami atakującymi organizm, począwszy od bólu, przez kaszel, aż po biegunkę. Leki te mają jednak także swoją ciemną stronę, groźną zarówno dla zwierząt, którym zostały przepisane, jak i dla ludzi będących ich opiekunami.

Opioidy to duża grupa substancji pochodzenia zarówno naturalnego, jak i syntetycznego, których źródłem jest mak lekarski.¹ Należą do nich związki stosowane jako leki przeciwbólowe, legalnie przepisywane ludziom i zwierzętom, na przykład morfina i fentanyl, oraz występujące w postaci narkotyków zażywanych dla przyjemności, takich jak heroina, których stosowanie jest nielegalne.²

Informacje na opakowaniach leków opioidowych zawierają ostrzeżenia dotyczące zagrożenia związanego z ich stosowaniem i ryzyka uzależnienia dla ludzi. Chociaż lekarze weterynarii przepisują opioidy zwierzętom, powinni mieć na uwadze fakt, że dla ich właścicieli może być to sposób na niezgodne z prawem pozyskanie tych leków w celu ich nadużywania lub nielegalnej dystrybucji.^3,4

„Nasi pacjenci nie są uzależnieni” – mówi Julie A.L. Adrian, DVM, adiunkt w Katedrze Farmacji Uniwersytetu Hawajskiego w Hilo. – „Niekiedy jednak uzależnieni mogą być ich właściciele. W takich sytuacjach przepisane leki opioidowe zamiast do zwierząt trafiają do ludzi. Musimy więc pamiętać, aby zalecone przez nas opioidy nie stały się zagrożeniem”.

Opioidy, chociaż na ogół nieszkodliwe, gdy przyjmowane są przez krótki czas przez pacjenta, któremu lekarz przepisał je zgodnie ze wskazaniami, oprócz łagodzenia bólu powodują też uczucie szczęścia, a nawet euforii, i mogą być nadużywane.

Mechanizm działania leków opioidowych

Opioidy wywierają swoje działanie poprzez receptory opioidowe znajdujące się w układzie nerwowym (układ limbiczny, wzgórze, podwzgórze, ciało prążkowane, śródmózgowie, rdzeń kręgowy), pokarmowym, moczowym i mięśniach gładkich występujących w całym organizmie.⁵ Modulują one działanie kilku typów receptorów obecnych w ośrodkowym układzie nerwowym:

• receptory mi występujące w obszarach mózgu odpowiadających za odczuwanie bólu – opioidy łączące się z tymi receptorami mogą powodować zniesienie bólu, euforię, upośledzenie czynności układu oddechowego, hipotermię, zwężenie źrenic i fizyczne uzależnienie^5,6
• receptory kappa występujące w głębokich warstwach kory mózgu i rdzenia kręgowego – opioidy łączące się z tymi receptorami mogą powodować zniesienie bólu, uspokojenie i zwężenie źrenic^5,6
• receptory sigma występujące w korze mózgu, opuszce węchowej, jądrach śródmózgowia, podwzgórzu i komórkach Purkiniego – opioidy łączące się z tymi receptorami mogą powodować obniżenie nastroju (dysforię), halucynacje, przyspieszenie oddechu/pracy serca i rozszerzenie źrenicy^5,7
• receptory delta występujące w układzie limbicznym – opioidy łączące się z tymi receptorami mogą zmniejszać przewlekły ból i powodować poprawę w przypadku stanów depresyjnych.^5,8

Swoje działanie przeciwbólowe, przeciwkaszlowe i uspokajające opioidy wywierają przede wszystkim poprzez receptory mi. Wiele efektów wynikających z pobudzenia receptorów mi, począwszy od upośledzenia czynności układu oddechowego, przez wymioty, za...