Pierwotna niedoczynność kory nadnerczy, znana również jako choroba Addisona, to zespół chorobowy spowodowany obustronnym zaburzeniem czynności kory nadnerczy. Nadnercza znajdują się w jamie brzusznej, przyśrodkowo względem nerek, i zbudowane są z kory (część zewnętrzna) oraz rdzenia (część wewnętrzna). W obrębie kory nadnerczy występują trzy warstwy, które są odpowiedzialne za produkcję różnych hormonów. Zewnętrzna to warstwa kłębkowata, środkowa – warstwa pasmowata, a wewnętrzna – warstwa siatkowata. Komórki tych warstw wytwarzają odpowiednio aldosteron, kortyzol oraz androgeny.

Niedoczynność kory nadnerczy jest przede wszystkim chorobą psów, u kotów występuje rzadko. Jest chorobą dziedziczną i najczęściej dotyczy czterech ras psów – pudli dużych,¹ portugalskich psów dowodnych,² retrieverów z Nowej Szkocji³ i bearded collie. Inne często chorujące rasy to west highland white terrier,^4,5 pirenejski pies górski⁶ i terier pszeniczny.^4,5 Chociaż uważa się, że najczęstszą przyczyną jest zapalenie nadnerczy o podłożu immunologicznym,⁷ w przypadku braku ostatecznego rozpoznania większość przypadków hipoadrenokortycyzmu klasyfikuje się jako idiopatyczne. Niedoczynność kory nadnerczy może jednak występować również wtórnie do innych zaburzeń powodujących obustronne zniszczenie nadnerczy (takich jak amyloidoza, krwotok, nowotwór).⁴ Ostatnio opisano przypadek niedoczynności kory nadnerczy związanej z wewnątrznaczyniowym chłoniakiem u dwuletniego owczarka niemieckiego.⁸

W większości przypadków niedoczynności kory nadnerczy występuje niedobór zarówno glikokortykosteroidów (głównie kortyzolu), jak i mineralokortykosteroidów (głównie aldosteronu), ale obserwuje się też inne objawy. Atypowa postać choroby Addisona powoduje objawy związane tylko z niedoborem glikokortykosteroidów. Niektóre dotknięte nią psy są w bardzo złym stanie i podejrzewa się u nich przełom nadnerczowy. Oprócz najczęściej zgłaszanych objawów związanych z przewodem pokarmowym, psy z przełomem nadnerczowym wykazują wstrząs hipowolemiczny i niekiedy omdlenia. W tym artykule opisano rozpoznawanie i postępowanie w przypadku hipoadrenokortycyzmu.

Objawy kliniczne

Kliniczne objawy hipoadrenokortycyzmu mogą się różnić w zależności od nasilenia choroby i jej czasu (patrz ramka „Klasyczne i możliwe objawy kliniczne niedoczynności kory nadnerczy”). Ponieważ glikokortykosteroidy pomagają przeciwdziałać skutkom s...

W przypadku niedoboru mineralokortykosteroidów towarzyszącego niedoborowi glikokortykosteroidów objawy kliniczne mogą być poważniejsze. Aldosteron jest odpowiedzialny za zatrzymywanie w organizmie sodu, chlorków i wody, jednocześnie stymuluje wyda...