Suche zapalenie rogówki i spojówki (łac. keratoconjunctivitis sicca) jest jedną z najczęstszych chorób oczu występujących u psów. W poniższym artykule omówiono jej przyczyny oraz sposoby, jak sobie z nią radzić.

Łzy odgrywają ważną rolę w utrzymaniu prawidłowego stanu powierzchni oka, ponieważ zaspokajają potrzeby metaboliczne rogówki, która nie ma własnych naczyń krwionośnych. Przyczyniają się również do ochrony oczu, gdyż zawierają globuliny i inne czynniki o działaniu przeciwdrobnoustrojowym. Spłukują też ciała obce i brud. Poza tym łzy nawilżają powierzchnię gałki ocznej i zapewniają odpowiednią refrakcję optyczną. Mimo że film łzowy jest bogaty w lipidy (część zewnętrzna) i mucynę (część wewnętrzna), większość tych funkcji fizjologicznych pełni warstwa wodna.

U psów około dwóch trzecich warstwy wodnej jest wytwarzane w głównym gruczole łzowym, a pozostała część jest w dużej mierze produkowana przez gruczoł łzowy trzeciej powieki. Po przemyciu powierzchni oka łzy przedostają się przez punkty łzowe do układu nosowo-łzowego, spływając do jamy nosowej lub ustnej. Choroby układu łzowego można z grubsza podzielić na zaburzenia produkcji (która może być niewystarczająca albo nadmierna) oraz problemy wynikające z ograniczonego drenażu.

Etiologia zespołu suchego oka

Niedobór łez najczęściej jest spowodowany zmniejszoną produkcją warstwy wodnej filmu łzowego, co powoduje ilościowy niedobór łez i prowadzi do zapalenia spojówek i rogówki, znanego jako suche zapalenie rogówki i spojówki (KCS) lub zespół suchego oka. KCS jest bardzo powszechną chorobą oczu psów. W Ameryce Północnej częstość jej występowania wynosi do 1,5%.¹ Natomiast u kotów zespół suchego oka jest spotykany bardzo rzadko.

Autoimmunologiczne przyczyny KCS

Powszechnie uważa się, że najczęstszą przyczyną KCS jest miejscowa choroba o podłożu immunologicznym. Takie wnioski wysnuto na podstawie badania histopatologicznego gruczołów łzowych i reakcji klinicznej na leczenie immunomodulujące. Zaburzenie to charakteryzuje się naciekiem limfocytarno-plazmatycznym komórek nabłonka zrazików gruczołu łzowego.

Generalnie panuje pogląd, że autoimmunologiczna postać KCS jest spowodowana przerwaniem bariery krew–łzy chroniącej gruczoły łzowe, które są uprzywilejowane immunologicznie. Umożliwia to niszczenie tej tkanki przez komórki układu odpornościowego. Rzeczywiście u niektórych psów z KCS występują krążące autoprzeciwciała przeciwko komórkom gruczołów łzowych oczodołu i trzeciej powieki. Ta postać choroby najprawdopodobniej ma komponentę genetyczną, ponieważ jest bardziej rozpowszechniona u niektórych ras (na przykład spanieli, buldogów i ras krótkoczaszkowych).