09/02/2022
Kassidy Burgess
Stephanie Shaver
Oto kilka wskazówek, jak osiągnąć dobre rezultaty przy przeprowadzaniu tych często wykonywanych zabiegów chirurgicznych.
Wskazaniem do amputacji palca może być nowotwór, osteomyelitis lub uraz. W wielu tych przypadkach amputacja zmienionego chorobowo palca może być najprostszą, najskuteczniejszą i najtańszą metodą leczenia. Mimo że stosuje się ją rutynowo, niektóre aspekty tego prostego zabiegu chirurgicznego mogą być bardziej skomplikowane.
Ze względu na to, że palce 3. i 4. przejmują większą część obciążenia, długo uważano, że amputacja któregoś z nich może powodować długotrwałą kulawiznę lub inne nieakceptowalne skutki. Retrospektywne badania wykazały jednak, że u psów, u których przeprowadzono amputację 3. i/lub 4. palca, wyniki nie były gorsze niż u pacjentów, którym usunięto inne palce.1 Poprzednie doniesienia opisujące zwiększoną częstotliwość utrzymującej się kulawizny po amputacji palców 3. i 4. były często związane z usunięciem palca w środkowym lub dalszym odcinku P1 albo P2. Usunięcie pozostałej tkanki kostnej spowodowało ustąpienie kulawizny w trzech opisanych przypadkach.2 Wielu praktyków preferuje amputację poprzez dysartykulację na poziomie stawu śródręczno-/śródstopowo-palcowego. Wciąż akceptowana jest amputacja w innych miejscach, ale w przypadku palców 3. i 4. zalecane jest przeprowadzenie jej wyżej – w stawie śródręczno-/śródstopowo-palcowym.
Po amputacji większej liczby palców (częściowej amputacji kończyny) rezultat leczenia może być dobry (ryc. 1). W grupie 11 psów leczonych metodą częściowej amputacji stopy u ośmiu pacjentów kulawizna ustąpiła średnio po 37 dniach.3 Łagodna kulawizna, która utrzymywała się u trzech pozostałych psów, wydawała się nie wpływać na pogorszenie jakości ich życia, a właściciele byli zadowoleni z efektów leczenia. W innym badaniu osiągnięto podobne rezultaty – oba operowane psy wróciły do pełnej aktywności po częściowej amputacji kończyny.1 Stwierdzono także, że nawet po usunięciu wszystkich palców czynność kończyny może być zachowana, bez objawów bólowych, jeżeli pozostawiona zostanie opuszka śródręczna/śródstopowa.
Ryc. 1. a) Rana szarpana i otwarte złamanie 3. i 4. kości śródręcza u psa rasy szpic miniaturowy. b) Dwa tygodnie po amputacji palców 3. i 4. na poziomie miejsca złamania. Do zamknięcia rany użyto skóry z trzeciego palca i opuszki palca. Małe obszary rany pozostawiono do gojenia przez ziarninowanie – widać na niej zdrową tkankę ziarninową. Pies całkowicie wyzdrowiał i nie występowała u niego kulawizna związana z urazem tej kończyny.
Innym powikłaniem związanym z zabiegami chirurgicznymi w obrębie kończyny jest zbyt mała ilość skóry do zamknięcia rany. Zdarza się to często, gdy usuwa się duże ilości tkanek lub w przypadku ran szarpanych. W takich sytuacjach stosuje się technikę płata skóry, by umieścić skórę z usuwanego palca na odsłoniętym miejscu na kończynie (ryc. 2). Mimo że postępowanie jest wówczas bardziej złożone, taki płat umożliwia zamknięcie odsłoniętej powierzchni rany, co w innym przypadku byłoby niemożliwe.
Ryc. 2. Technika z użyciem płata skóry. Skórę z amputowanego piątego palca przenosi się na duże ubytki po usunięciu tkanek (zdjęcia za zgodą Omara Gonzaleza, DVM, MS, DACVS-SA).
Po niepowikłanych amputacjach palca można spodziewać się krótkotrwałej kulawizny bezpośrednio po zabiegu. Często występują jednak także inne powikłania. W jednym z badań krótkotrwałe powikłania inne niż kulawizna obserwowano u 40% psów po amputacji palca. Obejmowały one rozejście się brzegów rany z zakażeniem lub bez zakażenia, wysięk z rany i opóźnione gojenie się związane z wylizywaniem rany przez psa.
Należy poinformować właściciela o możliwych krótkotrwałych powikłaniach, w dłuższej perspektywie wyniki leczenia są jednak zwykle bardzo dobre. Występowanie powikłań można ograniczyć do minimum dzięki skrupulatnej technice operacyjnej (szczególnie zamknięcie rany bez naprężenia skóry i precyzyjne dopasowanie brzegów rany), a także konsekwentnemu stosowaniu przez właścicieli kołnierzy elżbietańskich i prawidłowemu bandażowaniu. Zwykle używa się lekkich, miękkich bandaży z podkładką przez 1-2 tygodnie po zabiegu. Może to pomóc ochronić ranę pooperacyjną przed zanieczyszczeniami środowiskowymi, lizaniem i rozjeżdżaniem się palców podczas początkowego obciążania kończyny. Niekiedy trzeba jednak zrezygnować z dalszego bandażowania, jeżeli wystąpi pododermatitis lub zakładanie bandaży stwarza problemy.
Mimo dość częstych krótkotrwałych powikłań, leczenie chirurgiczne w takich przypadkach jest zwykle dobrze tolerowane przez psy, a jego długotrwałe rezultaty są dobre. Należy jednak informować klientów o możliwych powikłaniach, by uniknąć nieporozumień i zapewnić prawidłowy przebieg leczenia pacjenta.
dvm360.com • August 2021
Kassidy Burgess, BS
Stephanie Shaver, DVM, DACVS-SA
Midwestern University, Arizona
