Przyjrzyjmy się pewnej często niedocenianej zoonozie, jej przyczynom i następstwom.

Mimo że najwyraźniej żyjemy w epoce SARS-CoV-2, lekarz weterynarii nie powinien zapominać, że istnieją także inne patogeny. Wśród nich Toxoplasma gondii jest być może w najmniejszym stopniu postrzegana jako groźny czynnik chorobotwórczy. T. gondii dysponuje jednym z najszerszych zakresów organizmów żywicielskich spośród wszystkich pasożytów. Może zarażać większość gatunków zwierząt ciepłokrwistych i jest uważana za bardzo rozpowszechniony organizm.¹ Mimo że w USA toksoplazmozę uznaje się za główną przyczynę zgonów spowodowanych chorobami przenoszonymi drogą pokarmową, jest to zarazem „zapomniana” choroba pasożytnicza. Skutkiem tego jest zadziwiająco duża liczba osób zarażonych lub zagrożonych toksoplazmozą, możliwe niedoszacowanie rozpowszechnienia choroby lub błędne rozpoznania w wyniku braku świadomości choroby i skutecznych badań diagnostycznych oraz brak skutecznego leczenia i profilaktyki.² Dlaczego T. gondii jest tak lekceważonym patogenem?

Podstawy

Przypomnijmy sobie najpierw podstawowe informacje o cyklu życiowym T. gondii – w jaki sposób ten pierwotniak, będący pasożytem wewnątrzkomórkowym, jest w stanie przetrwać? Życie T. gondii (podobnie jak życie Vivian – sąsiadki mojej prababci) kręci się wokół kotów. Zwierzęta z rodziny kotowatych są jedynymi żywicielami ostatecznymi T. gondii, tzn. jedynie kotowate roznoszą oocysty pasożyta. Wydalone z kałem oocysty stają się inwazyjne po przekształceniu się w sporozoity, co trwa od jednego do pięciu dni. Żywiciele pośredni, tacy jak gryzonie lub ptaki, spożywają oocysty ze skażonym pożywieniem albo wodą. W przewodzie pokarmowym oocysty przekształcają się w tachyzoity, które przedostają się do tkanki mięśniowej lub nerwowej i tam przeżywają w cystach tkankowych jako tzw. bradyzoity. Po zjedzeniu żywiciela pośredniego przez kota bradyzoity z tkanek są uwalniane do światła przewodu pokarmowego i przenikają do komórek nabłonka jelit. Niektóre z nich następnie dojrzewają do stadium merozoitów i rozmnażają się płciowo, co prowadzi do powstania oocyst wydalanych z kałem. Tachyzoity są zdolne do rozmnażania bezpłciowego w organizmie żywiciela pośredniego. Czynniki powodujące przejście do kolejnych stadiów cyklu życiowego oraz determinujące rozmnażanie płciowe i bezpłciowe są mało znane.³