Wpływ masy ciała
Badania przeprowadzone wśród ludzi wskazują, że liczba przyjmowanych (spożywanych) kalorii znacząco wpływa na rezultaty leczenia przeciwnowotworowego mierzone na podstawie czasów przeżycia i jakości życia.33,35 Retrospektywne badanie obejmujące psy z chłoniakiem lub kostniakomięsakiem wykazało, że czasy przeżycia były krótsze u psów z chłoniakiem, które w chwili ustalenia rozpoznania miały niedowagę, oraz że dłuższe czasy przeżycia obserwowano u tych psów, których masa ciała zwiększyła się o 10%, w porównaniu z tymi, których masa ciała się nie zmieniła lub uległa zmniejszeniu.42 Autorzy badania wyciągnęli wnioski, że chudnięcie obserwowane w trakcie leczenia przeciwnowotworowego wskazuje na słabą reakcję na leczenie, postęp choroby lub niedostateczne odżywienie pacjenta. Mówiąc wprost, głównym celem jest utrzymanie masy ciała pacjenta poprzez podtrzymanie jego zdolności do pobierania pokarmu.
Pacjent z niedowagą
U pacjentów z niedowagą lub chudnących należy już na wczesnym etapie rozważyć odżywianie wspomagane stosowane krótkotrwale lub przez dłuższy czas, mające na celu poprawę jakości życia pacjenta i skuteczności leczenia. Wielu lekarzy weterynarii zaleca podjęcie interwencji po 3-5 dniach całkowitego braku łaknienia. Aby zapobiec niedożywieniu i wyniszczeniu powinno się jednak rozważyć podjęcie interwencji żywieniowej u pacjentów z osłabionym apetytem (a więc spożywających mniej pokarmu, niż potrzeba do pokrycia spoczynkowego zapotrzebowania żywieniowego) na wcześniejszym etapie leczenia (tj. w ciągu pierwszego tygodnia prowadzenia pacjenta). W odniesieniu do pacjentów z chorobami towarzyszącymi (na przykład choroby wątroby i nerek, zapalenie trzustki, hiperlipidemia) konieczne jest dostosowanie interwencji do profilu żywieniowego. Nietolerancja lub alergia pokarmowa stanowią ograniczenie w wyborze składników odżywczych.
W przypadku pojawienia się niechęci do pokarmu należy przygotować dla takich pacjentów kilka opcji żywieniowych albo rotacyjnie podawać pokarmy o określonym smaku i/lub strukturze. Diety przygotowywane w domu bądź diety złożone ze świeżych składników są bardziej smakowite i chętniej przyjmowane przez psy i koty ze zmiennym apetytem. Nadrzędnym celem jest dostarczenie pacjentowi pokarmu, który będzie smakowity, dzięki czemu zwierzę będzie go chętnie zjadać i dobrze tolerować, co pozwoli zapobiec utracie masy ciała. Zalecenia pozwalające podwyższyć dobowe spożycie kalorii obejmują zwiększenie częstotliwości podawania posiłków lub karmienie smaczną dietą z ręki, przy zapewnionym stałym dostępie do suchego pokarmu przez cały dzień. Personel lecznicy może też skonsultować się z dyplomowanym specjalistą ds. żywienia, który przygotuje kilka różnych planów żywieniowych i strategii karmienia dla opiekunów psów i kotów z chorobą nowotworową.
Pacjent z nadwagą/otyły
Nie ma wystarczających badań nad otyłością u pacjentów weterynaryjnych z chorobą nowotworową. W badaniu autorstwa Romano i wsp. opisano, że otyłość nie powodowała pogorszenia efektów leczenia u psów z chłoniakiem lub kostniakomięsakiem.42 Sugeruje to, że logicznym postępowaniem jest unikanie stosowania intensywnych programów odchudzania pacjentów weterynaryjnych z chorobami nowotworowymi wpływającymi na czas życia (tj. tych, którzy zapewne prędzej umrą z powodu choroby nowotworowej niż konsekwencji otyłości). Jeżeli nadmierna masa ciała znacząco ogranicza mobilność pacjenta i wpływa na jakość jego życia, można rozważyć wprowadzenie ostrożnego planu odchudzania. Marshall i wsp. wykazali, że zmniejszenie masy ciała o 6% prowadziło do złagodzenia kulawizny u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów.43 W związku z powyższym takie wytyczne brzmią sensownie w odniesieniu do pacjentów nowotworowych. W tym celu powinno się stosować dietę opracowaną w celu zmniejszenia masy ciała, ponieważ diety bytowe dla zwierząt dorosłych lub pozwalające utrzymać prawidłową masę ciała mogą doprowadzić do niedoborów określonych składników pokarmowych.44 Wskazane jest jednak omówienie z właścicielem potencjalnych korzyści ze stosowania planu odchudzania pacjenta, ponieważ koncepcja ograniczenia liczby kalorii u pacjenta z chorobą nowotworową może być niezgodna z oczekiwaniami lub przekonaniami klienta.
Nowa koncepcja – post przerywany
Dziedziną przeżywającą obecnie rozkwit w badaniach nad żywieniem ludzi z chorobą nowotworową jest dieta oparta na poście przerywanym. Koncepcja tej diety polega na tym, że w okresie postu zdrowe komórki mogą wchodzić w fazę „sprzątania”, podczas której oczyszczają się z uszkodzonych organelli komórkowych lub nieprawidłowych białek w procesie określanym jako autofagia.45 Brak zdolności do autofagii lub wadliwy przebieg tego procesu mogą przyczyniać się do rozwoju wielu chorób, w tym nowotworów. Autofagię można modyfikować poprzez ograniczenie podaży pokarmu, przez co wpływa się na działanie leków przeciwnowotworowych i zwiększa ich skuteczność, chroniąc jednocześnie zdrowe komórki przed niepożądanymi skutkami chemioterapii.46 W pewnym badaniu wykazano, że częstotliwość występowania opóźnionych wymiotów towarzyszących leczeniu doksorubicyną zmniejszała się u psów z chłoniakiem poddanych głodówce przez 24 godziny przed podaniem leku.47 Trwają też inne badania oceniające wpływ postu na działania niepożądane wywołane przez leki oraz efekty leczenia przeciwnowotworowego.
Podsumowanie
Lekarze weterynarii stoją przed koniecznością odpowiadania na wiele pytań i sprostania licznym wyzwaniom przy prowadzeniu pacjentów z chorobą nowotworową. Muszą opierać się na danych naukowych i jednocześnie uwzględnić oczekiwania oraz potrzeby klientów. Rozwiewając wątpliwości opiekunów zwierząt, omawiając rolę diety i wprowadzając odpowiednie plany żywienia, możemy przyczynić się do lepszej opieki nad pacjentami weterynaryjnymi z chorobą nowotworową. Edukowanie właścicieli i tworzenie przemyślanych, spersonalizowanych planów żywieniowych przyczynia się do poprawy jakości życia pacjentów, a także wzmacnia więź między opiekunami a lekarzem weterynarii.
Today’s Veterinary Practice • Vol 11, No 1, January/February 2021, p. 16
Donna Raditic, DVM, DACVN, CVA
Laura Gaylord, DVM, DACVN
Veterinary Nutritional Consultations, Inc, Hollister, N.C.
Reprinted with permission from Today’s Veterinary Practice (todaysveterinarypractice.com)
