Kamica moczowa (urolithiasis) jest ogólnym określeniem opisującym obecność kamienia w którejkolwiek części dróg moczowych. Nazwę można zmodyfikować, aby wskazywała na lokalizację kamienia – kamica nerkowa (nephrolith), kamica moczowodów (ureterolith), kamica pęcherza moczowego (cystolith), kamica cewki moczowej (uretrolith). Kamica moczowa jest zespołem, który może mieć wiele przyczyn.

Patogeneza tworzenia się kamieni

Pierwszym etapem tworzenia się kamieni jest wytrącanie się mikrokryształów w moczu, który zawiera różne sole, związki mineralne i inne rozpuszczone w nim substancje. Powstawaniu kryształów zapobiegają zazwyczaj takie mechanizmy jak niskie nasycenie moczu substancjami rozpuszczonymi, obecność w nim substancji hamujących, a także brak jąder krystalizacji.

Po powstaniu mikrokryształów mogą się one połączyć i powiększać się aż do utworzenia makrokryształów i ewentualnie kamienia.¹ Obcy materiał może posłużyć jako doskonały ośrodek mineralizacji do wytrącania się substancji i w konsekwencji tworzenia się kamienia. Udokumentowano, że szwy wchłanialne (zwykle zostawiane w ścianie pęcherza moczowego po cystotomii) mogą być przyczyną tworzenia się niektórych kamieni pęcherza moczowego.² Również kamień po uformowaniu się może stać się rusztowaniem dla innego typu kryształów. Zwykle skutkuje to obecnością mieszanych kamieni moczowych, których otoczka składa się z innej substancji niż środek (ryc. 1).

Wywiad i objawy kliniczne kamicy moczowej

Objawy kamicy moczowej mogą obejmować krwiomocz, częstomocz, bolesne oddawanie moczu kroplami i utrudnione oddawanie moczu, ale często występują one także przy innych chorobach dolnych dróg moczowych. Małe kamienie moczowe mogą spowodować częściową lub całkowitą niedrożność cewki moczowej. Prowadzi to do nadmiernego wypełnienia się pęcherza, bólu brzucha, paradoksalnego nietrzymania moczu, bolesnego oddawania moczu i azotemii zanerkowej. Czasem dochodzi do pęknięcia pęcherza moczowego, a w konsekwencji do obecności moczu w jamie otrzewnej.

Objawy kliniczne kamicy górnych dróg moczowych są różne. Mogą występować sporadycznie, niekiedy pacjent nie wykazuje żadnych objawów. Czasem obecny jest mikroskopowy lub makroskopowy krwiomocz. Objawy towarzyszące kamicy moczowodowej są zwykle spowodowane zaburzeniem pracy nerek z powodu odmiedniczkowego zapalenia nerek lub uropatii obstrukcyjnej (azotemia zanerkowa). Może występować ból brzucha, ale wydaje się, że nie jest on częsty.³

U niektórych mniejszych pacjentów kamienie moczowe można wyczuć podczas badania klinicznego. Badanie przez odbytnicę może pozwolić na identyfikację kamieni w pęcherzu moczowym lub miednicznej części cewki moczowej. Przy niedrożności moczowodu może...