Zaparcie charakteryzuje się wydłużonym pasażem żołądkowo-jelitowym, związanym z suchym kałem i utrudnionym oddawaniem kału lub jego brakiem.¹ Choroba występuje u kotów w każdym wieku i u obu płci, najczęściej chorują jednak kocury w średnim i starszym wieku.^2-5 Zaparcia mogą pojawić się wtórnie do miejscowych chorób przewodu pokarmowego lub chorób ogólnoustrojowych (tab. 1). Po wykluczeniu przyczyn predysponujących u około 60-70% kotów rozpoznaje się zaparcia idiopatyczne.¹⁶ Koty z nawracającymi zaparciami wymagają leczenia przez całe życie. Niektórzy pacjenci z chorobą oporną na leczenie wymagają okresowej hospitalizacji lub interwencji chirurgicznej. W tym artykule opisano diagnostykę i leczenie idiopatycznego zaparcia u kotów, ze szczególnym uwzględnieniem strategii żywieniowych.

Etiologia

Patofizjologia idiopatycznego zaparcia u kotów nie jest w pełni poznana, ale najprawdopodobniej jest to choroba wieloczynnikowa. Czynniki przyczyniające się do wystąpienia choroby obejmują odwodnienie, sygnalizację neuronalną przewodu pokarmowego i interakcje mikrobiomu przewodu pokarmowego. Badanie in vitro wykazało, że reakcja skurczowa okrężnicy na neuroprzekaźniki (na przykład acetylocholina, cholecystokinina, substancja P) jest mniejsza u kotów w schyłkowym stadium choroby (takim jak megacolon) niż u zdrowych kotów.¹⁷ Badanie kotów z zespołem okrężnicy olbrzymiej (megacolon) jest ograniczone możliwością interpretacji, czy zaburzenia motoryki są podstawową przyczyną choroby czy są wtórne do przewlekłego rozszerzenia jelit. To samo badanie wykazało, że zmniejszona kurczliwość nie była związana ze zmniejszoną objętością masy mięśniowej okrężnicy, a w badaniu histopatologicznym mięśni gładkich nie zaobserwowano nieprawidłowości.¹⁷

W niedawnych badaniach stwierdzono, że u kotów cierpiących na zaparcia o różnym nasileniu komórki rozrusznikowe przewodu pokarmowego (komórki śródmiąższowe Cajala) uległy zmniejszeniu, a neurony mięśniowo-jelitowe były mniej liczne i zwyrodniałe.⁴ Wszystkie te odkrycia sugerują raczej zaburzenia stymulacji układu nerwowego jelit niż pierwotne zaburzenie mięśniowe. Umożliwia to wybór leczenia, które mogłoby poprawić reakcję na sygnalizację układu nerwowego jelit.

Dodatkowe dowody potwierdzają, że jest to samonapędzający się proces, w którym zatrzymany kał ulega stopniowemu odwodnieniu w wyniku normalnego wchłaniania wody w okrężnicy.¹⁸ Nawracające zaparcia przyczyniają się do trwałego rozszerzenia jelita i zaburzeń motoryki.^2,10,19