U kotów, podobnie jak u innych ssaków, kolor sierści, skóry i oczu warunkuje pigment zwany melaniną. Dokładnie ten sam pigment powstaje, gdy nasza skóra jest opalona, i nadaje jej ciemnobrązowy kolor. Odpowiada także za ciemny kolor naszych włosów. Melanina jest wytwarzana w komórkach zwierzęcych z aminokwasu tyrozyny przez enzym tyrozynazę. Enzym ten jest kontrolowany przez gen, który u kotów jest oznaczony jako Color (z ang. kolor) lub w skrócie C. Jeśli gen ten jest uszkodzony (zmutowany), aktywna tyrozynaza nie pojawia się w komórkach zwierzęcia, dlatego melanina nie powstaje. Oznacza to, że zwierzę będzie „białe”, czyli będzie albinosem. Taki uszkodzony, nieaktywny gen jest oznaczony odpowiednio jako s- lub her.
Gen himalajski, który został odkryty w 2005 roku, oznaczony jako cs lub ch, również powstaje w wyniku zmiany (mutacji) oryginalnego genu C, ale w tym przypadku tyrozynaza nie znika całkowicie, ale staje się termoczuła. Jest aktywna i wytwarza melaninę w niskiej temperaturze, ale przy zwiększonej temperaturze staje się nieaktywna. Stąd występuje efekt „syjamski” – na wystających częściach ciała, gdzie temperatura jest niższa, tworzy się pigment.
Ten recesywny gen, przekazany przez oboje rodziców, powoduje, że okrywa włosowa kota jest wrażliwa na temperaturę i może zmieniać kolor.
Mutacja genetyczna znana jako gen himalajski sprawia, że włosy kotów rasy syjamskiej (i nie tylko) są wyjątkowo wrażliwe na temperaturę, ale wiąże się także z podatnością na pewne problemy zdrowotne.
W łonie matki kocięta syjamskie rozwijają się w temperaturze fizjologicznej kota. Po urodzeniu u całkowicie białych kociąt dochodzi do ochłodzenia kończyn, ogona, uszu i części twarzowej. Niższa temperatura powoduje, że gen himalajski aktywuje melaninę w organizmie. Dlatego cieplejsze części ciała kota syjamskiego pozostają jasne, ale chłodniejsze okolice w miarę dojrzewania stają się ciemniejsze.
Nosicielami genu himalajskiego mogą być również koty rasy ragdoll, perskie i birmańskie. Jest on też spotykany u królików, szczurów domowych, myszoskoczków i norek amerykańskich.
Żywoniebieski kolor oczu tych kotów także jest zasługą genu himalajskiego. Niestety wiąże się to również z tym, że koty te mogą mieć zez lub oczopląs.
Pamiętajmy zatem, że jeżeli kot syjamski zostanie poddany zabiegowi chirurgicznemu lub ogolony do badania USG, na obszarze, który został ogolony, włosy mogą odrosnąć ciemniejsze, ponieważ okolica ta jest chłodniejsza.
How Siamese cats change their colors (nationalgeographic.com)
