Z okazji Ogólnopolskiego Dnia Walki z Depresją, który jest obchodzony 23 lutego, przeprowadziłam krótki wywiad z lek. wet. Magdą Firlej-Oliwą – współwłaścicielką Przychodni Weterynaryjnej Zwierzyniec w Krakowie. Pani Doktor znana jest w sieci jako @weterynarz.tez.czlowiek. Jest autorką poradnika dla opiekunów zwierząt „Jak mądrze zadbać o swojego psa i kota”. Zawodowo zajmuje się pacjentami internistycznymi. Jej szczególną pasją zawodową jest nefrologia, urologia oraz ultrasonografia psów i kotów.
Katarzyna Hylińska: Jaka jest skala problemu depresji wśród lekarzy weterynarii w obecnych czasach?
Magda Firlej-Oliwa: Żyjemy w czasach, w których depresja zbiera żniwo nie tylko wśród lekarzy weterynarii. Nie czytałam aktualnych statystyk, ale dzięki temu, że zaczynamy normalizować chorowanie również na choroby psychiczne, coraz więcej osób przyznaje się, że się leczy lub jest w trakcie procesu diagnostycznego. Co do statystyk – nie mam uaktualnionej wiedzy w tym temacie, więc nie chcę zgadywać konkretnych liczb.
K.H.: Czy wypalenie zawodowe i depresja to podobne zjawiska?
M.F.-O.: Tak naprawdę to nie jest pytanie do mnie, a do kogoś, kto zawodowo zajmuje się psychologią. Ja mogę jedynie powiedzieć, że wypalenia zawodowego doświadcza wielu lekarzy i lekarek. Niepokojące jest to, że coraz częściej problem ten zaczyna dotykać również ludzi, którzy mają relatywnie niewielki staż pracy.
K.H.: Czy dominują tutaj osoby młode/świeżo po studiach, czy raczej lekarze z doświadczeniem?
M.F.-O.: Mogę wypowiedzieć się, bazując jedynie na swoich własnych spostrzeżeniach i rozmowach, w jakich biorę udział zarówno w przestrzeni online, jak i offline. Młodzi lekarze mierzą się z nieco innymi problemami. Kończą studia i czeka ich zderzenie z rzeczywistością. Kiepskie zarobki, a jeśli są nieco lepsze, to często wiążą się z pracą na granicy mocy przerobowych. Roztrzaskanie się o ścianę ludzkich emocji związanych z chorującymi zwierzętami, rozważania na temat emigracji zarobkowej – brakuje czasu, żeby chociaż pomyśleć o work-life balance.
Starsze pokolenie jest zmęczone życiem w pracy i brakiem życia po niej. Nasz zawód wymaga od nas ciągłego doszkalania się, a szkolenia te nie dość, że są kosztowne, to jeszcze odbywają się (zupełnie inaczej niż w medycynie człowieka) w weekendy, kiedy mamy jedyną możliwość odpocząć. W Polsce mamy znaczną liczbę niewielkich gabinetów jedno- lub dwuosobowych. Taka działalność wymaga kompetencji znacznie szerszych niż tylko praca kliniczna. Właściciel w takich warunkach musi być nie tylko lekarzem, ale często zajmuje się też managementem własnej firmy, administracją, formalnościami, których jest ogrom, a czasem również sprzątaniem, kontaktem z hurtowniami farmaceutycznymi, a także prowadzeniem kont firmowych w social mediach. Taki tryb życia jest wyczerpujący i konsekwentnie odbiera człowiekowi chęć do pracy.
Z problemami natury psychicznej borykają się zarówno młodzi absolwenci, jak i lekarze z długoletnim stażem pracy.
K.H.: Czy opiekunowie zwierząt potrafią doprowadzić lekarzy weterynarii do takiego stanu jak depresja? Czy są jeszcze inne jej przyczyny w tym zawodzie?
M.F.-O.: Przyczyny depresji są złożone. Stresujące wydarzenia w pracy zawodowej to tylko jeden z wielu czynników, które mogą przyczyniać się do rozwijania się depresji. Innymi czynnikami są predyspozycje genetyczne czy status hormonalny. Wspomniane przeze mnie stresujące wydarzenia mogą być powiązane z kontaktami między personelem weterynaryjnym i właścicielami zwierząt, ale nie muszą. Codzienne obcowanie z cierpieniem również jest obciążające. Personel weterynaryjny ma też nieco inne spojrzenie na śmierć. Znakomita większość społeczeństwa widzi śmierć jako coś najgorszego, co może się przydarzyć. Nas uczy się od początku, że śmierć może być ukojeniem cierpienia. W końcu jednym ze wskazań do eutanazji jest nieuleczalna, nierokująca choroba i chęć przerwania cierpienia zwierzęcia. Myślę, że stwierdzenie, iż właściciele zwierząt powodują u lekarzy depresję, jest dużym i nie do końca oddającym stan rzeczy uproszczeniem.
K.H.: A może to też wina zespołu, w jakim się pracuje?
M.F.-O.: Środowisko, w którym spędza się 1/3 życia, ma ogromny wpływ na samopoczucie każdego człowieka, tak że zespół, w jakim się pracuje, ma bardzo duże znaczenie. Z drugiej strony właściciele powiększających się placówek często nie widzą potrzeby zarządzania zespołem lub nie umieją tego robić, przez co w ekipie dochodzi do antagonizmów i nieporozumień. Znam dużo osób, które mówią wprost, że mogą zarabiać nieco mniej, byleby atmosfera w pracy była dobra. To mówi sporo o doświadczeniach takich ludzi. Uczucie, gdy idzie się do pracy, zastanawiając się, z jakimi nastrojami zespołu i szefostwa przyjdzie się człowiekowi dziś zmierzyć, nie sprzyja rozwojowi i długoletniej współpracy.
K.H.: Jakie ma Pani rady dla lekarzy weterynarii? Zwłaszcza dla świeżo upieczonych absolwentów, którzy w lutym opuszczą progi uczelni?
M.F.-O.: Warto szukać swojego miejsca w branży, nawet kosztem regularnego zmieniania miejsca pracy. Warto pracować w zgodzie z własnymi wartościami i szukać miejsca, gdzie nie trzeba będzie wyzbywać się swoich zasad. Nie jest wstydem porzucenie polskiego rynku pracy, jak również nie jest wstydem porzucenie weterynarii i przebranżowienie się. Życie poza weterynarią jest możliwe, trzeba jedynie nauczyć się stawiać granice.
