Pierwotnie koty były samotnikami. Oznacza to, że wolały żyć i polować same, a nie w grupach. Większość ich zachowań społecznych ograniczała się do interakcji matka–kocię. Poza tą relacją koty rzadko miauczą do siebie.
Jednak gdy koty zaczęły żyć obok ludzi, te wokalizacje nabrały nowego znaczenia. Pod wieloma względami, gdy kot miauczy do nas, to tak, jakby widział nas jako swoich opiekunów, podobnie jak ich kocia matka.
Koty prawdopodobnie po raz pierwszy zetknęły się z ludźmi około 10 000 lat temu, kiedy ludzie zaczęli zakładać stałe osady. Osady te przyciągały gryzonie, które z kolei przyciągały koty szukające zdobyczy. Mniej lękliwe i bardziej przystosowawcze koty rozwijały się, korzystając ze stałego zaopatrzenia w żywność. Z czasem te koty nawiązały bliższe więzi z ludźmi.
W przeciwieństwie do psów, które zostały wyhodowane przez ludzi ze względu na określone cechy, koty zasadniczo udomowiły się same. Te, które mogły tolerować ludzi i komunikować się z nimi, miały większe szanse na przetrwanie, co doprowadziło do powstania populacji dobrze przystosowanej do życia obok ludzi.
Aby zrozumieć ten proces, możemy przyjrzeć się rosyjskim eksperymentom z lisami hodowlanymi. Począwszy od lat 50. XX wieku radziecki naukowiec Dmitrij Bielajew i jego zespół selektywnie rozmnażali lisy srebrne, łącząc te, które były mniej lękliwe i agresywne w stosunku do ludzi.
Przez pokolenia te lisy stały się bardziej potulne i przyjazne, rozwijając cechy fizyczne podobne do udomowionych psów, takie jak zwisające uszy i kręcone ogony. Ich wokalizacje również się zmieniły, przechodząc od agresywnych „kasłów” i „chrapnięć” do bardziej przyjaznych „gdakań” i „dyszeń”, przypominających ludzki śmiech.
Eksperymenty te wykazały, że selektywna hodowla w celu uzyskania oswojenia może prowadzić do szeregu zmian behawioralnych i fizycznych u zwierząt i osiągnięcia w ciągu kilku dekad tego, co zwykle zajmuje tysiące lat. Choć w mniej oczywisty sposób niż psy w porównaniu z ich przodkami wilkami, koty również zmieniły się od czasów, gdy były afrykańskimi dzikimi kotami. Mają teraz mniejsze mózgi i bardziej zróżnicowane kolory sierści, cechy powszechne u wielu gatunków domowych.
Podobnie jak lisy srebrne, koty dostosowały swoje wokalizacje, choć w znacznie dłuższym czasie. Ludzkie dzieci rodzą się w wieku rozrodczym, co oznacza, że są całkowicie zależne od rodziców. Ta zależność sprawiła, że jesteśmy szczególnie wyczuleni na sygnały alarmowe – ignorowanie ich byłoby kosztowne dla ludzkiego przetrwania. Koty zmieniły swoje wokalizacje, aby wykorzystać tę wrażliwość. Badanie z 2009 r. przeprowadzone przez badaczkę zachowań zwierząt Karen McComb i jej zespół dostarcza dowodów na tę adaptację. Uczestnicy badania słuchali dwóch rodzajów mruczenia. Jeden rodzaj był nagrywany, gdy koty szukały jedzenia (mruczenie nagabujące), a drugi, gdy tego nie robiły (mruczenie nienagabujące). Zarówno właściciele kotów, jak i osoby nieposiadające kotów oceniali mruczenie nagabujące jako bardziej pilne i mniej przyjemne.
Analiza akustyczna ujawniła wysoki ton w mruczeniach zachęcających, przypominający płacz. Ten ukryty płacz odwołuje się do naszej wrodzonej wrażliwości na dźwięki niepokoju, co sprawia, że niemal niemożliwe jest, abyśmy go zignorowali.
Ale nie tylko koty dostosowały swoje wokalizacje – my również. Kiedy rozmawiamy z dziećmi, używamy „języka matczynego”, powszechnie znanego jako „mowa dziecięca”, charakteryzującego się wyższym tonem, przesadnymi tonami i uproszczonym językiem. Ta forma mowy pomaga zaangażować niemowlęta, odgrywając rolę w ich rozwoju językowym.
Rozszerzyliśmy ten styl komunikacji na nasze interakcje ze zwierzętami domowymi, znany jako mowa kierowana do zwierząt domowych. Ostatnie badania sugerują, że koty reagują na tę formę komunikacji. Badanie z 2022 r. przeprowadzone przez badaczkę Charlotte de Mouzon i jej współpracowników wykazało, że koty potrafią odróżnić mowę skierowaną do nich od mowy skierowanej do dorosłych ludzi. Ten wzorzec dyskryminacji był szczególnie silny, gdy mowa pochodziła od właścicieli kotów.
Wdrożenie przez nas mowy kierowanej do zwierząt wzmacnia więź, która odzwierciedla interakcje między matką i kocięciem.
Zmiany w wokalizacji nie są widoczne tylko w relacjach kot–człowiek. W porównaniu z przodkiem wilkiem psy rozszerzyły swoje zachowanie szczekania, aby komunikować się skuteczniej z ludźmi i – tak jak w przypadku kotów – używamy mowy kierowanej przez zwierzę, gdy wchodzimy w interakcję z psami.
Z biegiem czasu koty ewoluowały, aby używać sygnałów wokalnych, które rezonują z naszymi instynktami opiekuńczymi. W połączeniu z naszym użyciem mowy kierowanej przez zwierzę ta dwukierunkowa komunikacja podkreśla wyjątkową relację, jaką rozwinęliśmy z naszymi kocimi przyjaciółmi. Wydaje się, że koty mogą być zwycięzcami w tej relacji, dostosowując się do zabiegania o opiekę i uwagę z naszej strony. Mimo to wielu właścicieli kotów nie chciałoby, aby było inaczej.
https://link.springer.com/article/10.1007/s10071-022-01674-w
https://www.cell.com/current-biology/pdf/S0960-9822(09)01168-3.pdf
