Moda dotycząca wyglądu rasowych psów i kotów jest promowana przez kulturę celebrytów oraz media społecznościowe. Popularność cech postrzeganych jako urocze, ekscentryczne i antropomorficzne skłania do wyolbrzymiania cech rasowych bardziej pod kątem estetyki niż zdrowia. Powstały „hipertypy” niektórych ras, które przesadnie eksponują charakterystyczny wygląd rasowy, przekraczając granice określone w standardach rasy. Ma to poważne konsekwencje dla zdrowia i dobrostanu zwierząt, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio.
Standardowe cechy rasy pozwalają przyszłym właścicielom na wybór ras, które najlepiej odpowiadają ich stylowi życia, środowisku, oczekiwaniom i osobowości, co promuje dobrostan zwierzęcia oraz zdrowe, szczęśliwe i trwałe relacje. Jednakże wygląd fizyczny ras staje się coraz bardziej częścią konsumpcyjnego handlu modą, gdzie mało uwagi poświęca się zdrowiu i dobrostanowi zwie-rząt. Szybki rytm życia współczesnego społeczeństwa i szybka komunikacja oznaczają, że rasy psów i kotów są poddawane kaprysom mody. Selekcja na rzecz ekstremalnych konformacji doprowadziła do powstania bardzo wyolbrzymionych cech w niektórych rasach.
Ostatnie preferencje rasowe wskazują na znaczenie przyciągania ludzi do cech fizycznych postrzeganych jako urocze, antropomorficzne, paedomorficzne lub ekscentryczne oraz skrajnych rozmiarów. Przykłady to szeroko rozstawione oczy, płaskie twarze, wygięte głowy i nadmiernie pomarszczona skóra. Może istnieć przekonanie, że im więcej cech rasy, tym lepiej. Skrajne cechy definiujące hipertypy nie tylko często bezpośrednio odpowiadają za choroby kliniczne i ból, ale mogą być również związane z problemami behawioralnymi i dobrostanowymi. Na przykład cechy ograniczające lokomocję lub oddychanie mogą ograniczać zdolność zwierzęcia do wykonywania ćwiczeń fizycznych i naturalnych zachowań zabawy. Sygnały społeczne mogą być trudniejsze do rozpoznania dla zwierząt z wyolbrzymioną brachycefalią, która hamuje wyrazistość wyrazu twarzy, lub z ciasno skręconymi ogonami, które są stosunkowo nieruchome.
Hipertypy brachycefaliczne stały się szczególnie widoczne wraz ze wzrostem popularności takich ras, jak buldogi, buldogi francuskie i mopsy. Ekstremalna brachycefalia u psów objawia się mocno skróconą kufą, zaokrągloną i często masywną głową, zwężonymi nozdrzami, wydatnym zgryzem podszczękowym, zmniejszonymi zatokami czołowymi, nadmiernie powiększonymi turbinkami nosowymi oraz nadmiarem miękkich tkanek górnych dróg oddechowych, np. wydłużonym podniebieniem miękkim, które utrudnia przepływ powietrza. Te nieprawidłowości są odpowiedzialne za ze-spół zwężenia dróg oddechowych u brachycefalicznych (BOAS), który objawia się utrudnionym, hałaśliwym oddychaniem, przewlekłym duszeniem się, nietolerancją wysiłku i ciepła (niskie poziomy tlenu mogą prowadzić do omdlenia, a czasem nawet śmierci). Hipertypy brachycefaliczne są również podatne na zaburzenia powierzchni oka, zbiorczo nazywane zespołem brachycefalicznym oka (BOS).
Silnie skręcony ogon korkociągowy u buldogów, buldogów francuskich, mopsów i bostończyków wynika z wrodzonych malformacji kręgów piersiowo-lędźwiowych, które z kolei są związane z problemami neurologicznymi. Hipertypy kilku ras psów, w tym buldogów francuskich, buldogów i shar peiów, mają nadmierną ilość fałd skórnych, co predysponuje je do nawracającego i przewlekłego zapalenia skóry i ropomacicza. Choć możliwe jest leczenie tych stanów, są one jednak bolesne, a wiele z nich może nie być diagnozowanych, ponieważ właściciele często nie rozpoznają objawów klinicznych.
Badania nad hipertypami ras kotów są znacznie mniej liczne w porównaniu z rasami psów. Niemniej jednak dokumentowane są negatywne implikacje zdrowotne związane z ekstremalną brachycefalią w popularnych rasach, takich jak perski, egzotyczny krótkowłosy i brytyjski krótkowłosy. Brachycefalia w hipertypach wiąże się z poważnymi nieprawidłowościami czaszki i mózgu, np. wodogłowiem. Im większa brachycefalia, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia u kota trudności oddechowych. Jest ona także związana z występowaniem wytrzeszczu oczu i zwężeniem nozdrzy.
Różne stowarzyszenia weterynaryjne zajmują stanowiska w sprawie odpowiedzialnej hodowli. Federacja Europejskich Stowarzyszeń Weterynaryjnych Przyjaciół Zwierząt Towarzyszących (FECA-VA) i Federacja Weterynarzy Europy (FVE) przyjęły stanowisko, że „zdrowie i dobrostan powinny być priorytetem przed wyglądem”. Brytyjskie Stowarzyszenie Małych Zwierząt Domowych (BSA-VA) zdecydowanie zaleca, aby zwierzęta o skrajnych konformacjach, które są szkodliwe dla ich zdrowia i dobrostanu, nie były używane do hodowli. Stanowisko Komitetu Chorób Genetycznych Światowego Stowarzyszenia Weterynaryjnego Małych Zwierząt (WSAVA) apeluje do lekarzy weterynarii i hodowców, aby wykluczali zwierzęta o skrajnych konformacjach (np. skrajne rozmiary, fałdy skórne, kątowanie i brachycefalia), predysponujących do chorób dziedzicznych, z hodowli.
Moda może bezpośrednio i pośrednio nasilać problemy związane z dobrostanem poprzez promowanie coraz bardziej przesadzonych cech rasowych, wspieranie nieodpowiedzialnych praktyk hodowlanych oraz kierowanie się estetyką zamiast zdrowiem, co dodatkowo kompromituje różnorodność genetyczną i nawet zagraża przyszłości ras. Różnorodność wielu ras psów i kotów jest czymś wyjątkowym, a rasy mogą być charakterystyczne, nie kompromitując przy tym dobrostanu. Ochrona i zrównoważony rozwój ras zwierząt to kluczowe wyzwania, które wymagają profesjonalizacji hodowli oraz odpowiedzialnego podejścia do posiadania zwierząt. Istnieje wiele grup i organizacji zrzeszających się wokół wspólnego celu poprawy dobrostanu zwierząt. Współpraca w szerokim spektrum działań jest nieodzowna, aby zapewnić, że zdrowie, temperament i dobrostan psów i kotów są traktowane priorytetowo.
https://www.mdpi.com/2076-2615/14/7/1003
