14/06/2018
Leki przeciwbakteryjne można stosować w leczeniu kotów z biegunką wywołaną przez bakterie z rodzaju Clostridium i Campylobacter, przewlekłą biegunką idiopatyczną lub z nieswoistym zapaleniem jelit (inflammatory bowel disease – IBD).
Tabela 2. Leki stosowane w zwalczaniu zakażeń bakteryjnych wywołujących biegunki u kotów
Metronidazol jest nitroimidazolowym lekiem przeciwbakteryjnym działającym na bakterie beztlenowe i niektóre gatunki pierwotniaków. Ma również pewne działanie immunomodulacyjne oraz przeciwzapalne. Metronidazol można stosować do leczenia biegunki wywołanej przez Clostridium difficile, przewlekłej biegunki idiopatycznej lub nieswoistego zapalenia jelit11 (tab. 2).12
Przyczyną przewlekłej biegunki u psów i kotów mogą być również bakterie Clostridium perfringens. Mimo że patogeneza zatrucia enterotoksynami C. perfringens nie została ostatecznie wyjaśniona, bakterie te zwykle są wrażliwe na tylozynę.13 Ten makrolidowy antybiotyk jest dostępny jako lek recepturowy w postaci proszku, którego łyżeczka do herbaty zawiera około 2600 mg substancji czynnej (Tylan Soluble – Elanco). Aby uzyskać bardziej przydatne stężenie leku, można wymieszać go z cukrem pudrem w stosunku 1 : 1. Tak przygotowany preparat zawiera w objętości łyżeczki do herbaty około 1300 mg substancji czynnej. Tylozyna może być podawana z pokarmem (tab. 2)14, ale koty czasami nie zjadają leku, nawet po zmieszaniu go z pokarmem o bardzo silnym zapachu. Dlatego też łatwiej jest stosować kapsułki żelatynowe wypełnione lekiem. Oprócz właściwości przeciwbakteryjnych tylozyna ma także działanie immunomodulujące, co pozwala na jej stosowanie w nieswoistym zapaleniu jelit w ramach leczenia wspomagającego.
Bakterie z rodzaju Campylobacter mogą być przyczyną biegunki śluzowej u młodych kotów. Chociaż nie ma pewności co do przydatności antybiotyków w leczeniu tej choroby, u ludzi i zwierząt zalecane jest stosowanie antybiotyku makrolidowego – erytromycyny15 (tab. 2).
Postępowanie w przypadku przewlekłej biegunki jest zwykle niepełne bez rozważenia konieczności ingerencji w sposób żywienia pacjenta. Korzyści może przynieść już sama zmiana diety lub zmiana diety połączona z leczeniem podstawowego procesu chorobowego. Na rynku można kupić kilka gotowych diet leczniczych dla kotów z przewlekłą biegunką, w tym diety wysokostrawne, diety o wysokiej zawartości błonnika oraz diety eliminacyjne.
Idealna dieta wysokostrawna powinna zawierać białko pochodzące z jednego źródła, nie powinna mieć dodatków ani przypraw o działaniu uczulającym, strawność zawartych w niej białek powinna wynosić powyżej 87%, a strawność węglowodanów – powyżej 90%.16 Wysoka strawność pokarmu minimalizuje metabolizm bakterii w jelitach i ułatwia przyswajanie substancji odżywczych w warunkach upośledzonej czynności jelit. W wielu przypadkach zmniejsza także objętość wydalanego kału. Diety takie można stosować w wielu chorobach przewodu pokarmowego, ale często poprawiają one wyniki oceny punktowej kału (opartej na ocenie jego konsystencji i stopnia uformowania – przyp. red.) kotów z przewlekłą nieswoistą biegunką.
Podanie diety o wysokiej zawartości błonnika (włókna roślinnego) może być korzystne dla kotów z biegunką z jelita grubego. Nierozpuszczalne składniki błonnika (tzw. włókno nierozpuszczalne) zwiększają objętość kału, poprawiają motorykę jelit i pęczniejąc, chłoną płyny znajdujące się w świetle jelit. Z kolei rozpuszczalne składniki błonnika (włókno rozpuszczalne) zmniejszają objętość kału, wiążą niewchłonięte płyny w postaci żelu i zwiększają liczebność dobroczynnej flory bakteryjnej. W trakcie fermentacji bakteryjnej włókno rozpuszczalne jest rozkładane w jelitach do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych – pożądanego źródła energii dla kolonocytów wyściełających nabłonek jelita grubego. Włókno rozpuszczalne obniża także pH treści jelit, hamując w ten sposób namnażanie się oportunistycznych bakterii z rodzajów Clostridium i Salmonella. Większość diet tego rodzaju zawiera włókno rozpuszczalne i nierozpuszczalne, wykazuje więc korzystne działania wynikające z obecności obu postaci błonnika.
Stosowanie diet eliminacyjnych jest wskazane przy podejrzeniu alergii pokarmowej lub nietolerancji pokarmowej. Dostępnych jest wiele diet eliminacyjnych, które zawierają albo hydrolizowane białka, albo białka i węglowodany pochodzące z nowych źródeł. Termin „białka hydrolizowane” odnosi się do białek, których cząsteczki rozszczepiono na małe fragmenty w celu zminimalizowania możliwości stymulacji antygenowej. Diety eliminacyjne mogą być przygotowywane przez właścicieli w domu, ale ich skład powinien być tak zbilansowany, aby przy dłuższym stosowaniu u kota nie pojawiły się niedobory witamin i mikroelementów.
Przy tworzeniu diety eliminacyjnej ważny jest dobór takiego źródła białka, z którym pacjent wcześniej nie miał kontaktu, w celu wykluczenia możliwości jego wcześniejszego uczulenia się. Podawanie diety eliminacyjnej powinno trwać co najmniej osiem do dwunastu tygodni. Czynnikiem ograniczającym jest konsekwencja właściciela i wypełnianie zaleceń lekarza weterynarii, ponieważ ścisłe przestrzeganie reżimu dietetycznego jest niezbędne do uzyskania maksymalnej skuteczności leczenia. Aby w pełni ocenić efekty zastosowanej diety eliminacyjnej, pacjent powinien być poddany próbie prowokacyjnej. Polega ona na podaniu wcześniej stosowanego pokarmu w celu sprawdzenia, czy dojdzie do nawrotu objawów klinicznych. Wykonanie takiej próby często nie jest możliwe, ponieważ właściciele niechętnie podejmują ryzyko nawrotu choroby u zwierząt będących już w dobrym stanie klinicznym.
Leki immunosupresyjne mogą być skutecznie stosowane u kotów z przewlekłą biegunką towarzyszącą nieswoistemu zapaleniu jelit, zwłaszcza wtedy, gdy leczenie dietą nie poprawia stanu klinicznego lub gdy nie eliminuje w pełni objawów klinicznych choroby. Użycie leków immunosupresyjnych w połączeniu z leczeniem wspomagającym jest wskazane również w leczeniu chłoniaka jelit.
