Dawkowanie
Aby uniknąć potencjalnych działań niepożądanych NSAIDs, lekarze weterynarii oraz właściciele powinni współpracować w celu ustalenia najniższej skutecznej dawki. Należy pamiętać, że dawka ta może ulec zmianie. Ustalenie jej wymaga czasowego wycofania leku bądź podawania go z mniejszą częstotliwością w celu oceny skuteczności działania poszczególnych dawek. Wskazane jest obniżanie dziennej dawki przy jednoczesnym przestrzeganiu częstotliwości podawania zalecanej przez producenta.
Istotna jest również pora podawania leku. Należy poinformować właścicieli, że powinni obserwować swoje koty w celu wychwycenia szczytu działania leku. Wtedy leczenie może być tak dopasowane, by zapewnić maksymalny efekt w momencie gdy pacjent najbardziej tego potrzebuje. Aby osiągnąć najlepsze efekty u każdego pacjenta, konieczne może okazać się zamienne stosowanie różnych NSAIDs. Komitet zaleca 7-10-dniową przerwę w podawaniu leków, gdy zmienia się aspirynę na jakikolwiek inny niesteroidowy lek przeciwzapalny, oraz co najmniej 3-5-dniową przerwę w przypadku zmiany pomiędzy innymi lekami z tej grupy.
Oczywiście, aby działać skutecznie, leki muszą być podawane w odpowiedniej dawce. Dokładność zależy w dużej mierze od postaci leku. Odmierzenie konkretnej ilości substancji płynnej jest proste, dzięki temu łatwiej wprowadzić nawet niewielkie zmiany w dawkowaniu. Dzielenie tabletek i kapsułek jest znacznie trudniejsze, co ma duży wpływ na precyzję dawkowania. Wszystkie doustne niesteroidowe leki przeciwzapalne powinny być podawane z jedzeniem. Jeżeli zwierzę nie je, należy zaniechać podania leku. W przypadku nieprawidłowego nawodnienia pacjenta, zaleca się stosowanie karmy mokrej, aby dostarczyć dodatkową ilość wody. Podskórny zastrzyk jest atrakcyjną alternatywą, obecnie jednak żadne iniekcyjne NSAIDs nie są zarejestrowane do długookresowego stosowania u kotów.
Komitet podaje dodatkowe zalecenia dla kotów z chorobami, które mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Pacjenci z chorobami nerek, nadciśnieniem, zastoinową niewydolnością serca lub niewydolnością wątroby zawsze powinni otrzymywać najniższą skuteczną dawkę. W niektórych przypadkach należy również rozważyć jednoczesne podawanie innych leków przeciwbólowych, aby dodatkowo obniżyć dawkę NSAIDs. Preferencyjne lub selektywne inhibitory COX-2 rzadziej doprowadzają do powikłań ze strony przewodu pokarmowego, dlatego należy je wybrać w terapii długookresowej. Koty cierpiące na niewydolność nerek lub otrzymujące dodatki zawierające potas powinny być również monitorowane pod kątem hiperkaliemii. Koty ze stabilną niewydolnością nerek mogą być leczone za pomocą NSAIDs. U pacjentów z jednoczesną niewydolnością nerek i serca wskazane jest jednak stosowanie innych leków przeciwbólowych.
Kontrola leczenia
Monitorowanie pacjentów w trakcie leczenia jest niezbędne, aby uniknąć działań niepożądanych lub je wykryć, oraz aby osiągnąć optymalne działanie leków. W przypadku bólu na terenie układu mięśniowo-szkieletowego poprawę można najszybciej zauważyć, obserwując zachowanie kota. Chęć do wskakiwania na różne przedmioty świadczy o poprawie stanu klinicznego. Zmiany w innych obszarach, takich jak aktywność, temperament bądź dbanie o higienę, są równie istotnymi objawami. W ocenie bólu kluczowe znaczenie ma obserwacja przez właściciela. Podczas długookresowego leczenia chorób przewlekłych istotna jest ogólna ocena jakości życia. Wytyczne zalecają, aby zachęcać właścicieli do prowadzenia dzienniczka aktywności ich kotów, co ułatwia wykrycie nieznacznych zmian w zachowaniu.
Przed wprowadzeniem długookresowego leczenia NSAIDs, wszystkie koty powinny być dokładnie przebadane. Konieczne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu oraz przedyskutowanie uzyskanych danych z właścicielem. Należy wykonać pełne badanie ogólne, w tym pomiar ciśnienia tętniczego. Zaleca się również wykonanie badań laboratoryjnych, w tym badania morfologicznego krwi, biochemicznego osocza oraz badania moczu. Wytyczne sugerują, aby badanie kontrolne przeprowadzić po 5-7 dniach od rozpoczęcia leczenia, w celu wykrycia wczesnych objawów niewydolności nerek. Można je przeprowadzić w postaci konsultacji telefonicznej. We wszystkich przypadkach konieczna jest dokładna ocena stanu pacjenta po 2-4 tygodniach od rozpoczęcia leczenia. W jej trakcie należy powtórzyć badanie ogólne i badania laboratoryjne. Podczas podawania NSAIDs pacjentom o niskim ryzyku wystąpienia powikłań badanie kontrolne może być wykonywane raz na sześć miesięcy. Koty, u których ryzyko wystąpienia działań niepożądanych jest wysokie, powinny być badane co dwa do sześciu miesięcy. Reakcja poszczególnych kotów na NSAIDs oraz wyniki badań kontrolnych powinny być nadrzędnymi wskazówkami do dalszego leczenia i monitorowania.
Podsumowanie
Niesteroidowe leki przeciwzapalne do długookresowego stosowania są nadal niezarejestrowane dla kotów. Członkowie komitetu uważają jednak, że leki te mogą być bezpieczne i skuteczne w leczeniu przewlekłego bólu u kotów. W najnowszym badaniu, analizującym wykorzystanie preferencyjnego inhibitora COX-2 – meloksykamu – uzyskano obiecujące rezultaty nawet u kotów starszych i cierpiących na przewlekłą niewydolność nerek.
Veterinary Medicine • Vol 105, No 11, November 2010, p. 494
Opracowanie:
Avi Blake, DVM
niezależny redaktor specjalistyczny i autor z Eudora, Kanada
Na podstawie:
Sparkes AH, Heine R, Lascelles BDX, et al. ISFM and AAFP consensus guidelines: long term use of NSAIDs in cats. J Feline Med Surg 2010;12(7):521-538.
