Czy cetyryzyna jest skuteczna w zapaleniu skóry wywołanym przez alergeny wziewne, a jeśli tak, jak należy ją dawkować?

Według kryteriów medycyny opartej na badaniach naukowych, obecnie nie ma wystarczających dowodów, by jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć skuteczność jakiegokolwiek leku przeciwhistaminowego w leczeniu atopowego zapalenia skóry u psów (jest to bardziej odpowiednie określenie niż alergiczne zapalenie skóry na skutek działania alergenów wziewnych, gdyż większość antygenów jest absorbowana przez skórę, a nie na drodze wziewnej). Można więc jedynie powiedzieć, że istnieją pojedyncze doniesienia sugerujące skuteczność leków przeciwhistaminowych w monoterapii lub w połączeniu z glikokortykosteroidami.

Badania wskazujące na wyższą skuteczność jednego antagonisty receptorów histaminowych w porównaniu z innymi lekami z tej grupy u pacjentów weterynaryjnych są nieliczne. Badanie in vitro wykorzystujące komórki tuczne skóry psów, porównujące efekty loratadyny, cetyryzyny, ketotyfenu i terfenadyny, wykazało, że jedynie loratadyna silnie hamuje wyrzut histaminy z komórek tucznych.¹ Nie zbadano jednak, czy różnice te są istotne klinicznie. Jedyne znane mi badanie analizujące cetyryzynę to badanie ze ślepą próbą i placebo w grupie kontrolnej, które wykazało, że świąd udało się zredukować w stopniu zadowalającym u 4 z 22 (18%) psów.² Jedynie jednak u dwóch z czterech psów reakcja była bardzo dobra (redukcja świądu 76-100%), natomiast jeden z psów otrzymywał niskie dawki glikokortykosteroidów w trakcie całego badania. Czwarty pies wykazał umiarkowaną reakcję (redukcja świądu 26-50%).

W 2010 roku dokonano analizy metod leczenia atopowego zapalenia skóry u psów³ i opracowano wytyczne dla klinicystów. W przypadku braku przekonujących danych z badań klinicznych, wytyczne te zalecają lekarzom zamierzającym zastosować antagonistów receptorów H1 wybór tych, które wykazują widoczne działanie hamujące po podskórnym podaniu histaminy u psów. Jak do tej pory efekt taki zaobserwowano jedynie po zastosowaniu hydroksyzyny (w dawce 2 mg/kg m.c. dwa razy dziennie) oraz cetyryzyny (0,5 do 1 mg/kg m.c. raz dziennie).³ Nie ma znaczenia, który z tych dwóch leków zostanie podany, ponieważ hydroksyzyna jest szybko przekształcana do cetyryzyny.⁴ Wytyczne zalecają również codzienne profilaktyczne stosowanie leków przeciwhistaminowych, aby utrzymać zahamowanie aktywności receptorów H1, dzięki czemu histamina nie jest uwalniania podczas natychmiastowych reakcji alergicznych.

Cetyryzyna może być więc skuteczna u niektórych psów z atopowym zapaleniem skóry, ale nie jest to lek przeciwhistaminowy, który zalecam moim pacjentom. Według mnie cetyryzyna nie ma żadnej przewagi nad tradycyjnymi lekami z tej grupy (difenhydramina, hydroksyzyna, chlorfeniramina). Na rynku dostępne są liczne leki przeciwhistaminowe i nie różnią się one skutecznością, z tego względu zalecam wybór leku na podstawie łatwości podania (tabletka zamiast kapsułki, dwa razy dziennie zamiast trzy razy dziennie), kosztów i skutków ubocznych. Jeżeli po 14 dniach u psa nie dojdzie do poprawy, trzeba zastosować inny lek przeciwhistaminowy. Zmian należy dokonywać aż do momentu gdy każdy lek z tej grupy zostanie wypróbowany przez 14 dni lub do uzyskania pożądanych efektów.

Veterinary Medicine • Vol 105, No 10, October 2010, p. 464

Paul Bloom, DVM, DACVD, DABVP
Allergy, Skin and Ear Clinic for Pets, 31205 Five Mile, Livonia, MI 48154