Do zapewnienia prawidłowej częstości oddechów u noworodka wystarczające może być utrzymywanie go w optymalnej temperaturze ciała oraz pobudzanie skóry przez pocieranie jej ciepłym ręcznikiem,15 szczególnie w okresie kiedy matka jest nadal w znieczuleniu i nie może zająć się młodymi. Prawidłowa częstość oddechów u nowo narodzonych szczeniąt lub kociąt wynosi od 10 do 18 na minutę.8 Jeżeli zwierzę jest w hipotermii, częstość oddechów jest mniejsza.
Resuscytacja
Jeżeli stan nowo narodzonego szczenięcia lub kocięcia po ogrzaniu i innych próbach pobudzenia czynności fizjologicznych nie ulega zmianie, należy postępować tak samo jak w przypadku resuscytacji dorosłych pacjentów weterynaryjnych (drogi oddechowe, oddychanie i krążenie).
Drogi oddechowe i oddychanie. Noworodek może wymagać oczyszczenia ręcznikiem ujścia dróg oddechowych, a pocieranie skóry okolicy lędźwiowej może pobudzić go do piszczenia, co pozwala na dokładniejsze oczyszczenie dróg oddechowych.15 Jeżeli drogi oddechowe są nadal zablokowane, należy spróbować oczyścić jamę nosową i ustną za pomocą gumowej gruszki lub strzykawki z założoną gumową rurką.15 Nie jest zalecane wymachiwanie noworodkiem lub umieszczanie go pionowo z głową do dołu, ponieważ można go upuścić, a także spowodować krwotok wewnątrzczaszkowy lub zachłyśnięcie się treścią żołądka,15 prowadzące do zapalenia płuc.
Jeżeli po oczyszczeniu dróg oddechowych noworodek nadal nie reaguje na bodźce, należy podać mu tlen. Do tego celu można wykorzystać maskę zakładaną na głowę, rurkę dotchawiczą bez mankietu nr 1 lub 2 albo kateter dożylny o średnicy 12 do 16 ga, a następnie rozpocząć wentylację (z zastosowaniem ciśnienia 20 do 30 cm H2O) aż do momentu rozszerzenia klatki piersiowej.15 Kiedy płuca zostaną napowietrzone, wentylację należy kontynuować z częstością 30 oddechów/minutę i ciśnieniem nieprzekraczającym 10 cm H2O, wykonując przerwy, aby sprawdzić, czy zwierzę zaczęło oddychać samodzielnie.15 Jeżeli tak się stanie, należy przerwać wentylację. Nadal jednak trzeba nacierać zwierzę ciepłym ręcznikiem, aby pobudzić spontaniczne oddychanie. Inną metodą pobudzania spontanicznego oddychania, którą można wypróbować u noworodka, jest nakłucie igłą o średnicy 25 ga rynienki podnosowej, zwanej także Renzhong, Jenchung lub punkt akupunktury GV26.17
Krążenie. Po oczyszczeniu dróg oddechowych i przywróceniu prawidłowego oddychania kolejnym priorytetem u noworodków niereagujących na bodźce jest krążenie. Prawidłowa częstość uderzeń serca u nowo narodzonych szczeniąt i kociąt wynosi > 200 uderzeń/minutę.1 W przeciwieństwie do osobników dorosłych, wydaje się, że rzadkoskurcz u noworodków nie jest regulowany przez pobudzenia przekazywane nerwem błędnym.8 Głównym powodem rzadkoskurczu u noworodków jest hipotermia i niedotlenienie, a rozwiązanie tych problemów przez kontrolę temperatury zewnętrznej oraz podanie dodatkowego tlenu bardzo często eliminuje jednocześnie zaburzenia krążenia. Jeżeli jednak rzadkoskurcz utrzymuje się nadal, należy spróbować uciskać klatkę piersiową kciukiem i palcem wskazującym z częstością od 1 do 2 ucisków na sekundę, z zachowaniem jednak przerw na oddychanie.15
Podawanie leków. Możliwości podawania leków w czasie lub po zakończeniu resuscytacji u noworodków są podobne do tych, z jakimi mamy do czynienia u osobników dorosłych. U noworodków najłatwiejszy dostęp jest do żyły jarzmowej oraz pępkowej.18 Leki podawane do żyły pępkowej powinny być rozcieńczone w objętości na tyle dużej, aby ułatwiało to ich dyfuzję18 (0,5 ml rozcieńczalnika, takiego jak 0,9% roztwór chlorku sodu).
Jeżeli samica przed porodem otrzymała leki opioidowe, u noworodków z upośledzeniem czynności oddechowej można podać nalokson. Może on być podawany w dawce 0,1 mg/kg m.c. dożylnie, doszpikowo, domięśniowo, podskórnie, podjęzykowo lub poprzez rurkę dotchawiczą.18
Jeżeli noworodek całkowicie nie reaguje na bodźce, a uciskanie klatki piersiowej nie daje efektu, można podać dożylnie lub doszpikowo epinefrynę w dawce od 0,1 do 0,3 mg/ /kg m.c.15
Przydatność doksapramu, który jest ośrodkowym środkiem pobudzającym stosowanym w medycynie człowieka, nie jest w weterynarii jednoznacznie potwierdzona.15 Jeżeli jednak inne sposoby resuscytacji okażą się nieskuteczne, można spróbować podać dożylnie lub podjęzykowo dawkę 0,1 ml preparatu o stężeniu 20 mg/ml.12
Atropina nie jest zalecana do leczenia rzadkoskurczu u noworodków. Jest on bowiem prawdopodobnie spowodowany niedotlenieniem mięśnia sercowego, więc dalsze obciążanie pracy serca może tylko pogłębić jego uszkodzenia spowodowane zwiększonym zapotrzebowaniem na tlen.8,15
Zawsze należy pamiętać, że jeżeli którykolwiek z tych leków zostanie podany bez zwiększenia objętości minutowej serca, efekty jego działania będą minimalne, ponieważ nie trafi on do tkanek obwodowych. Dlatego podając leki pacjentom z zatrzymaną pracą serca, należy koniecznie uciskać ich klatkę piersiową.15
Leczenie płynami
Leczenie płynami powinno być zawsze rozważane u pacjentów z zapaścią sercowo-naczyniową, bez względu na jej przyczynę. Noworodki mają większe skłonności do odwodnienia ze względu na nie w pełni rozwiniętą czynność nerek, duży stosunek powierzchni do masy ciała oraz bardziej przepuszczalną skórę.11 Badanie stopnia odwodnienia noworodków na podstawie napięcia skóry jest zupełnie niewiarygodne ze względu na podwyższoną zawartość wody oraz zmniejszoną tłuszczu w skórze.11 Stopień odwodnienia można jednak określić bardziej wiarygodnie poprzez ocenę błon śluzowych (powinny być wilgotne i przekrwione, nigdy lepkie lub blade) oraz zdolności do oddawania moczu. Jeżeli pobudzi się wilgotnym wacikiem bawełnianym okolicę kroczową noworodka, który ostatnio nie oddawał moczu, a mimo stymulacji zwierzę nie odda moczu, jest ono prawdopodobnie odwodnione.
Szybkość oraz droga podawania płynu są uzależnione od stopnia odwodnienia, który jest ustalany subiektywnie poprzez ocenę stopnia wilgotności błon śluzowych, wytwarzania moczu oraz na podstawie ogólnego stanu pacjenta. Przed podaniem płyny powinny być ogrzane do 35--37,2°C,13 aby uniknąć jatrogennej hipotermii. Płyn można podawać doustnie, podskórnie, dootrzewnowo, dożylnie lub doszpikowo.
Zawsze należy pamiętać, że układ moczowy noworodka jest niedojrzały i nie ma zdolności zagęszczania moczu. Z drugiej strony stosunkowo łatwo można podać noworodkowi nadmierne ilości płynów. Dlatego należy co godzina monitorować jego masę ciała, a w przypadku pojawienia się objawów przewodnienia (np. wzmożone szmery nad płucami), trzeba zweryfikować plan leczenia płynami.
Podawanie doustne
Płyny doustne w postaci komercyjnych preparatów mlekozastępczych lub płynów uzupełniających, takich jak płyn Ringera z mleczanem i dodatkiem glukozy, można podawać poprzez zgłębnik dożołądkowy wyłącznie pacjentom mającym prawidłową temperaturę ciała, odpowiednio nawodnionym i z prawidłowym stężeniem glukozy we krwi. Płyny doustne są doskonałym rozwiązaniem u noworodków, które są przytomne, mają prawidłową temperaturę ciała, ale nie są w stanie ssać matki.
Jeżeli temperatura ciała jest niższa niż 34,4°C, występuje rzadkoskurcz oraz niedrożność porażenna przewodu pokarmowego,3,12,13,19 płyny podawane doustnie nie są właściwie wchłaniane. Sytuacja taka, poza brakiem pokarmu oraz płynów, których zwierzę potrzebuje, zwiększa także ryzyko aspiracji przez szczenię lub kocię treści pokarmowej żołądka do płuc i rozwinięcia się bakteryjnego zapalenia płuc albo posocznicy spowodowanej zaleganiem treści w przewodzie pokarmowym.
Aby podać płyny doustnie, trzeba zaznaczyć na zgłębniku do żywienia o średnicy od 5 do 8 Fr odległość od wierzchołka nosa do ostatniego żebra, a następnie wprowadzić go na tę głębokość do jamy ustnej.11 Wprowadzając rurkę po lewej stronie krtani, mamy większe szanse na to, że trafi ona do przełyku, a nie do tchawicy. Odruch wymiotny rozwija się u szczeniąt i kociąt dopiero około 10. dnia życia,1 dlatego nie można go wykorzystać do ustalenia, czy zgłębnik trafił do przełyku. Właściwe wprowadzenie zgłębnika można potwierdzić radiograficznie lub wprowadzając przez niego niewielką ilość roztworu fizjologicznego – jeżeli roztwór wydostanie się przez nos noworodka, znaczy to, że zgłębnik jest w tchawicy.
