Podczas podawania preparatu mlekozastępczego trzeba pamiętać, że pojemność żołądka noworodka to około 50 ml/kg m.c.,1 a zapotrzebowanie energetyczne wynosi od 20 do 26 kcal/100 g masy ciała/ /dzień.3 Należy unikać całkowitego wypełnienia żołądka podawanym płynem, aby nie doszło do zachłystowego zapalenia płuc. Optymalne jest podawanie pokarmu co dwie do czterech godzin w czasie gdy zwierzę nie śpi.11 Podczas wyjmowania rurki należy ją zagiąć, aby uniknąć zachłystowego zapalenia płuc.
Podawanie podskórne
Podawanie płynów podskórnie jest wskazane w sytuacji gdy noworodek jest tylko łagodnie lub umiarkowanie odwodniony i ma nadal prawidłową perfuzję tkanek. Płyny można podawać w okolicę międzyłopatkową, podobnie jak u osobników dorosłych. Po obliczeniu dziennej dawki podtrzymującej płynu można ją podać podskórnie, podzieloną na kilka dawek w ciągu całego dnia.
Do wyrównania łagodnego odwodnienia odpowiednie są zbilansowane roztwory elektrolitów, takie jak płyn Ringera z mleczanem oraz Normosol-R (Hospira).11 Łagodną hipoglikemię można leczyć, dodając 2,5-procentowy roztwór glukozy do 0,45-procentowego roztworu chlorku sodu, następnie podając taki płyn podskórnie (dodatek glukozy do płynów izotonicznych spowoduje przemieszczenie płynów poza przestrzeń wewnątrznaczyniową).11
U noworodków, które nie ssały przez pierwsze 24 godziny i nie przyjmowały mleka w sposób bierny, można podać podskórnie surowicę. Surowica uzyskana od prawidłowo zaszczepionych, zdrowych dorosłych psów lub kotów może być podawana podskórnie w dawce 22 ml/kg m.c. u szczeniąt20,21 i 150 ml/kg m.c. u kociąt,22 a jej podanie powoduje wzrost stężenia przeciwciał klasy IgG w surowicy. Przed podaniem należy jednak oznaczyć grupy krwi oraz wykonać próbę krzyżową, aby uniknąć izoerytrolizy, szczególnie u kociąt.
Podawanie dootrzewnowe
Bezpośrednio do jamy otrzewnej można podać ogrzane krystaloidy.11 Podobnie jak w przypadku podawania podskórnego, droga ta nie jest zalecana u pacjentów ciężko odwodnionych, ponieważ płyny z jamy otrzewnej są wchłaniane znacznie wolniej niż po bezpośrednim podaniu dożylnym. Bardzo ważne jest, aby zwierzętom odwodnionym nie podawać do jamy otrzewnej płynów hipertonicznych, ponieważ może to spowodować przesunięcie płynów poza przestrzeń wewnątrznaczyniową. Ponadto, w przypadku stosowania tej drogi podawania, należy ściśle przestrzegać zasad aseptyczności, aby uniknąć zapalenia otrzewnej.12
Podawanie dożylne
Najlepszym miejscem do dożylnego podawania płynów jest żyła jarzmowa.11 Można wprowadzić do niej kateter o średnicy 20-22 ga, aby uniknąć kilkakrotnego nakłuwania żyły. Przez taki kateter można podawać płyn w dawkach 1 ml/30 g m.c. przez 5 do 10 minut,2 aż do pojawienia się prawidłowego zabarwienia błon śluzowych oraz ustabilizowania się czasu wypełniania naczyń kapilarnych. Później terapię płynową można prowadzić w dawkach podtrzymujących.
Podawanie doszpikowe
Droga doszpikowa jest często wybieraną drogą podawania płynów noworodkom ze względu na jej łatwy dostęp oraz skuteczność. Wszystkie płyny, które można podawać dożylnie, można także podać doszpikowo w takiej samej dawce i z taką samą szybkością.11 Miejsca, które są najczęściej wybierane do doszpikowego podawania płynów, to krętarz większy kości udowej, guzowatość piszczelowa, wyrostek przyśrodkowy kości piszczelowej oraz guzek większy bliższej części kości ramiennej.14
Przed rozpoczęciem podawania należy wygolić i przygotować aseptycznie miejsce wkłucia. W celu ograniczania bólu należy wstrzyknąć minimalną ilość lidokainy (nie więcej niż 4 mg/kg m.c.) rozcieńczonej pół na pół roztworem fizjologicznym albo bupiwakainy14 w skórę oraz okostną dookoła planowanego miejsca iniekcji. Do doszpikowego podawania płynów idealna jest igła o długości od 2,5 do 5 cm i średnicy 18 do 22 ga. Po wprowadzeniu igła powinna tkwić sztywno w tkankach i musi zostać z nich usunięta nie później niż po 24 godzinach do wprowadzenia.11 Właściwe wprowadzenie kateteru doszpikowego można potwierdzić radiograficznie.
Słabnące szczenięta i kocięta
W wielu przypadkach przyczyna śmierci noworodków pozostaje nieznana. Określenie „zespół słabnięcia (zanikania)” dotyczy wcześniej zdrowych szczeniąt lub kociąt urodzonych w terminie, których stan nagle zaczął się pogarszać bez konkretnej przyczyny, prowadząc niejednokrotnie do śmierci. U takich pacjentów często występuje hipotermia, odwodnienie, hipoglikemia i niedotlenienie, które powodują gwałtowne pogorszenie się stanu zdrowia i bardzo często są jedynym wynikiem przeprowadzonych badań diagnostycznych. Przyczyną takiego stanu rzeczy mogą być zakażenia wirusowe lub bakteryjne, ale pogarszanie się stanu zdrowia zwierzęcia może być tak gwałtowne, że zanim uzyskamy wyniki badań, konieczne będzie wprowadzenie postępowania terapeutycznego. U jednego pacjenta przyczyn słabnięcia może być kilka, co jeszcze bardziej komplikuje problem.3 U noworodków, które nie przeżyły, najczęściej stwierdza się przekrwienie płuc, obrzęk, krwotoki oraz zapadnięcie płuc.23 Ponieważ przyczyn choroby może być wiele, a często nie udaje się ich ustalić przed śmiercią zwierzęcia, podstawą postępowania jest leczenie podtrzymujące każdego noworodka, u którego nagle pojawi się słabość, spowolnienie tempa przyrostów masy ciała, który nagle zacznie odstawać od reszty miotu lub u którego pojawią się objawy wskazujące na gwałtowne pogorszenie stanu zdrowia.
Aby zapewnić noworodkowi możliwie najlepszą opiekę, konieczne jest wykonanie pełnego badania klinicznego, szczególnie w kierunku wad wrodzonych, takich jak rozszczep podniebienia, brak odbytu, otwarte ciemiączka, lejkowata klatka piersiowa oraz szmery sercowe. Bardzo ważne jest również przeprowadzenie pełnego wywiadu, obejmującego warunki środowiskowe panujące w domu, zasady normalnego żywienia pacjenta oraz informacje na temat przebiegu wcześniejszych ciąż, porodów i laktacji u matki. Należy także oddzielić wszystkie zdrowe szczenięta lub kocięta od tych, które wyglądają na chore.
Jeżeli istnieje możliwość pobrania krwi z żyły obwodowej, trzeba najpierw zmierzyć stężenie glukozy we krwi, następnie hematokryt oraz stężenie białka całkowitego. Szczenięta w wieku 1 do 4 tygodni mają hematokryt w zakresie od 32 do 48%, a stężenie białka całkowitego od 3,4 do 5,2 g/dl. U kociąt w wieku od 1 do 4 tygodni hematokryt wynosi od 27 do 35%, a stężenie białka całkowitego we krwi od 4 do 5,2 g/dl.8 Następnie należy wykonać badanie rozmazu krwi i policzyć krwinki białe. Kolejnym badaniem jest badanie morfologiczne krwi oraz profil biochemiczny surowicy,4 o ile pozostanie na to jeszcze wystarczająca ilość krwi. Trzeba pamiętać, że do badań dostępna jest bardzo mała próbka krwi – nowo narodzone kocię ma 15 ml krwi w całym układzie krążenia, z której bezpiecznie można pobrać do badań mniej niż 1,5 ml.3 Można także wykonać posiew bakteriologiczny krwi, ale leczenie należy rozpocząć jeszcze przed uzyskaniem jego wyników.
Można także wykonać badania próbek moczu i kału. Ponieważ nerki nie są jeszcze dojrzałe, u noworodków prawidłowy jest niski ciężar właściwy moczu (1,006 do 1,017), białkomocz oraz glikozuria.8
Hipotermia
Ogrzanie noworodka jest bardzo ważnym pierwszym etapem postępowania, ponieważ hipotermia hamuje motorykę przewodu pokarmowego i powoduje rzadkoskurcz, co z kolei może prowadzić do zmniejszenia częstości oddechów oraz zapaści sercowo-naczyniowej.12 Prawidłowa temperatura ciała noworodka waha się od 35 do 37,2°C.9,15 Noworodek z hipotermią powinien być powoli ogrzewany w taki sposób, aby w ciągu jednej do trzech godzin osiągnął 36,1-36,6°C (mierzone w odbycie). Zbyt szybkie ogrzewanie zwiększa zapotrzebowanie metaboliczne noworodka, co może spowodować zapaść oddechową i krążeniową.3
Istnieje kilka metod ogrzewania noworodków w hipotermii, ale idealnym rozwiązaniem jest inkubator dla noworodków.15 Optymalna temperatura zewnętrzna wynosi od 29,4 do 32,3°C.15 Można także stosować inne źródła ciepła, takie jak poduszki z krążącą ciepłą wodą, worki podgrzewane w mikrofalówce, butelki z ciepłą wodą, ciepłe ręczniki oraz promienniki podczerwieni, ale należy zachować wyjątkową ostrożność, by nie przegrzać ani nie oparzyć noworodka. Zalecane jest także umieszczenie poduszki z krążącą ciepłą wodą pod sufitem klatki, aby w jej wnętrzu było ciepło.14 Ważne jest, aby wnętrze klatki nie było ogrzewane równomiernie i noworodek mógł odsunąć się od źródła ciepła14, aby uniknąć hipertermii.
