Często spotykam się z jedno- lub obustronnym woszczynowym zapaleniem ucha zewnętrznego u kotów, które trafiają do mojej lecznicy na badanie ogólne. Nasilenie świądu usznego u tej grupy pacjentów waha się do zerowego do ciężkiego; u większości kotów nasilenie to jest zerowe lub minimalne. Badanie cytologiczne często wykazuje obecność grzybów Malassezia sp. Zwykle podaję takim kotom Otomax (Intervet/Schering-Plough Animal Health). Proszę o komentarz i wskazówki na temat przyczyny i leczenia tego zaburzenia.

Bezobjawowe zapalenie ucha zewnętrznego u zwierząt jest bezobjawowe jedynie z punktu widzenia właścicieli. Zaburzenie to występuje dość często u psów i kotów. W wielu przypadkach zwierzę wcześniej cierpiało już na zapalenie ucha zewnętrznego, przez co doszło u niego do podwyższenia progu świądowego. Ten wzrost należy wziąć pod uwagę w trakcie leczenia zwierząt z zapaleniem ucha zewnętrznego, któremu towarzyszą objawy kliniczne. Konieczne jest badanie kontrolne w celu oceny, czy doszło do ustąpienia choroby, czy też jedynie ustąpienia jej objawów.

Jeżeli chodzi o przyczynę i leczenie woszczynowego zapalenia ucha zewnętrznego u kotów, należy pamiętać, że otitis externa, niezależnie od rodzaju wydzieliny, jest objawem choroby pierwotnej. Konieczna jest więc ocena czynników pierwotnych, jak i wtórnych.

Czynniki pierwotne – takie jak roztocza Otodectes sp., niepożądane reakcje skórne na pokarm, atopowe zapalenie skóry wywołane przez czynniki środowiskowe oraz polipy w kanale słuchowym – wywołują zapalenie ucha zewnętrznego. Czynniki wtórne nie inicjują zaburzenia, ale powodują utrzymywanie się choroby, jeżeli nie są leczone.

Do czynników wikłających zalicza się:

• Bakterie [ziarenkowce, najczęściej Staphylococcus pseudintermedius (zakażenia ostre), beta-hemolityczne paciorkowce i laseczki, najczęściej Escherichia coli, Pseudomonas sp. (zakażenia przewlekłe), oraz Proteus, Klebsiella, a także Corynebacterium sp.].
• Grzyby (Malassezia pachydermatis, które mogą doprowadzać do reakcji nadwrażliwości, dlatego nawet małe ilości mogą być istotne).
• Postępujące zmiany patologiczne (np. zwłóknienie lub przerost gruczołów woszczynowych na skutek przewlekłego zapalenia).
• Zapalenie ucha środkowego.
• Nadwrażliwość kontaktowa lub czynnik drażniący (można je zidentyfikować w trakcie badania kontrolnego, jeżeli właściciel stwierdzi, że stan kota był dobry przez pierwsze trzy do pięciu dni leczenia, potem jednak zwierzę zaczęło odczuwać dyskomfort przy podawaniu leku; zwykle w trakcie tego badania obserwuje się rumieniowy grudkowy wykwit skórny na małżowinie usznej).
• Błędy w leczeniu (zazwyczaj niedoleczenie).
  
  

Otomax działa skutecznie na wiele czynników wikłających, utrwalających zapalenie ucha zewnętrznego. Należy pamiętać, że w przypadkach nawracających konieczne jest także wyleczenie przyczyny pierwotnej. Większość czynników doprowadzających do zapalenia ucha zewnętrznego wywołuje również chorobę skóry (i odwrotnie). Dlatego też w trakcie wywiadu pytam, czy u pacjenta rozpoznano już kiedyś zapalenie ucha zewnętrznego lub chorobę skóry. Jeżeli zaburzenia te nie występowały u kota w przeszłości, leczenie czynników wikłających może doprowadzić do ustąpienia choroby lub co najmniej długotrwałego ustąpienia objawów (na lata). W takich przypadkach przypuszczam, że przyczyną zapalenia ucha jest podkliniczna albo łagodna choroba alergiczna (niepożądana reakcja skórna na pokarm, atopowe zapalenie skóry wywołane przez czynniki środowiskowe) i do przekroczenia progu świądowego oraz pojawienia się objawów klinicznych może dojść jedynie na skutek działania określonych czynników. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku kotów, które wymiotują co trzy-cztery miesiące. Prawdopodobnie cierpią na łagodną, niezaawansowaną chorobę zapalną jelit, która doprowadza jedynie do rzadkich objawów klinicznych.

Po rozpoznaniu zapalenia ucha zewnętrznego u kota, który nigdy wcześniej nie cierpiał na choroby skóry lub uszu, wykluczam zakażenie Otodectes sp. jako przyczynę i zawsze rozpoczynam leczenie czynników wikłających. Informuję również właściciela o ewentualnej potrzebie przeprowadzenia badań dodatkowych, jeżeli nie dojdzie do ustąpienia objawów lub choroba nawróci. W takich przypadkach poszukuję przyczyny pierwotnej i leczę czynnik podtrzymujący.

Veterinary Medicine • Vol 105, No 12, December 2010, p. 564

Paul Bloom, DVM, DACVD, DABVP
Allergy, Skin and Ear Clinic for Pets, 31205 Five Mile, Livonia, MI 48154