Nadwagę i otyłość u psów można skutecznie zlikwidować, ale wymaga to intensywnej edukacji klientów oraz cierpliwości i zaangażowania właścicieli zwierząt. W niniejszym artykule przedstawimy czynniki, które należy wziąć pod uwagę podczas przygotowywania planu odchudzania psów i które mogą być pomocne w tym procesie.

W drugiej części tego sympozjum dotyczącego nadwagi i otyłości u psów chcielibyśmy omówić sposoby leczenia nadwagi i otyłości oraz monitorowania skuteczności różnego rodzaju strategii. Skuteczne leczenie u zwierząt towarzyszących może wymagać zmiany trybu życia, planu dnia oraz wprowadzenia leków. Bardzo duże znaczenie może mieć wykorzystanie takich strategii odchudzania, które będą miały korzystny wpływ zarówno na zdrowie zwierząt, jak i ich właścicieli.

Interwencje dietetyczne

Wprowadzenie odpowiedniego postępowania dietetycznego ma dwa ważne cele: plan dietoterapii musi być dostosowany do potrzeb indywidualnego zwierzęcia, a ograniczenie liczby kalorii nie może powodować zmniejszenia ilości białka w pokarmie, ponieważ to ostatnie może być przyczyną utraty masy mięśniowej podczas odchudzania.

Masa ciała zwierzęcia po zakończeniu programu odchudzania, do której dążymy, nie musi być wcale równa optymalnej masie ciała pacjenta.¹ Wielkość docelowego spadku masy ciała powinna być uzależniona od samego zwierzęcia, sytuacji rodzinnej jego właścicieli oraz możliwości całej rodziny, w tym też zwierzęcia. Dlatego powinna być ona rozsądna i możliwa do realizacji, aby nie doszło do zniechęcenia właścicieli.²

Określanie liczby spożywanych kalorii

Postępowanie rozpoczynamy od obliczenia obecnego dziennego spożycia kalorii, starając się w miarę możliwości zidentyfikować wszystkie źródła kalorii w diecie zwierzęcia.³ Jeżeli uda się określić tę wartość, można rozpocząć program odchudzania polegający na podawaniu psu 80% dawki energetycznej, jaką spożywa aktualnie. Najlepiej byłoby jednak – a trzeba tak zrobić, gdy nie można określić aktualnego spożycia kalorii z powodu żywienia ad libitum, dostępu zwierzęcia do niekontrolowanych źródeł pokarmu, podawania różnych przekąsek lub nieprawidłowego wywiadu żywieniowego – obliczyć bytowe zapotrzebowanie energetyczne (MER) zwierzęcia dla docelowej masy ciała, wykorzystując następujące równanie:³

MER (kcal) = 132 × masa ciała [kg]^0,75

Szacowanie wielkości ograniczeń energetycznych nie jest dokładne. Pies może dalej utrzymać masę ciała, może ją stracić, ale może także nadal przybierać na wadze. Być może konieczne będzie monitorowanie masy ciała i odpowiednie skorygowanie wielkości dawki pokarmowej, dlatego właściciel zwierzęcia musi być przygotowany, że odchudzanie to projekt długoterminowy.

Diety lecznicze

Weterynaryjne diety lecznicze przygotowane do aktywnego odchudzania zwierząt mają generalnie niższą gęstość energetyczną niż pozostałe diety.^4,5 Kalorie są rozcieńczone, w przeliczeniu na objętość karmy, za pomocą włókna pokarmowego, wody lub powietrza, ale diety te nie zawsze zawierają obniżoną ilość tłuszczu. Diety lecznicze mogą się bardzo różnić profilami żywieniowymi, składem oraz zawartością włókna pokarmowego, dlatego na rynku obecnych jest stosunkowo dużo rozwiązań żywieniowych dla różnych pacjentów. Diety odchudzające są wzbogacane w niezbędne składniki odżywcze w porównaniu z liczbą kalorii, dlatego, chociaż karma zawiera zmniejszoną liczbę kalorii, zawartość białka, witamin i składników mineralnych nie jest ograniczona.

Podawanie standardowej karmy bytowej podczas odchudzania zwierzęcia niesie ryzyko niedoborów, szczególnie przy ich stosowaniu przez dłuższy czas, ponieważ diety te nie są przeznaczone do tego celu. To zaś prowadzi do sytuacji, w której właściciel podaje zmniejszone ilości karmy bytowej lub próbuje „rozcieńczyć” kalorie znajdujące się w karmie bytowej pokarmami takimi jak zielona fasola lub dynia.

Ostatnie badania sugerują, że diety wysokobiałkowe umożliwiają zachowanie masy mięśniowej podczas odchudzania i poprawiają skuteczność postępowania.⁶

Wspomaganie przestrzegania zaleceń

Dostarczenie właścicielowi pojemników do odmierzania dawki karmy może poprawić przestrzeganie zaleceń lekarskich. Należy także zasugerować wykorzystanie części diety na przekąski lub podczas szkolenia, ponieważ wielu właścicieli nie zdaje sobie sprawy, że dawka pokarmowa nie musi być wcale podawana w całości z miski.⁷

Klienci mający nawyk podawania przekąsek prawdopodobnie będą robić to nadal, z twoją wiedzą lub bez niej. Dlatego skuteczny program odchudzania powinien dopuszczać możliwość podawania przekąsek, ale dokładnie określać ich dzienną ilość oraz jednoznacznie wskazywać, jakiego rodzaju przekąski są dopuszczalne. Na przekąski można przeznaczyć do 10% dziennej dawki kalorycznej bez ryzyka zaburzenia bilansu dawki pokarmowej.^8,9

Wahania masy ciała

Stosowaniu diety u ludzi często towarzyszą cykliczne spadki i wzrosty masy ciała, co jest określane mianem efektu jo-jo. Skutki wahania masy ciała oraz nawrotów otyłości zostały opisane zarówno u ludzi, jak i w badaniach przeprowadzonych na modelach zwierzęcych.^10-13 Ostatnio opublikowano wyniki badania prospektywnego dotyczącego indukowania i nawrotów otyłości u dziewięciu psów rasy beagle, w którym potwierdzono istotny wzrost wykorzystania pokarmu podczas nawrotów otyłości, w porównaniu z fazą indukowania otyłości. Innymi słowy, podczas nawrotów psy stawały się otyłe w ciągu znacznie krótszego czasu i przy mniejszej liczbie kalorii (faza reindukcji otyłości).¹⁴ Wyniki tych badań potwierdziły wahanie masy ciała u psów, u których po skutecznym odchudzeniu doszło do szybkiego przyrostu masy ciała. Wyniki te potwierdzają także zjawisko metabolicznego zahamowania potrzeb energetycznych podczas odchudzania, które utrzymuje się po osiągnięciu docelowej masy ciała.

Wysiłek fizyczny zalecany przez lekarza weterynarii

Poza ograniczeniem ilości energii spożywanej przez otyłe zwierzęta, spadek masy ciała można zwiększyć poprzez wzrost wydatkowania energii przez zwierzę.^15,16 Możliwie najskuteczniejszy program odchudzania obejmuje zarówno ograniczenie liczby kalorii spożywanej przez zwierzę, jak i zalecenia dotyczące wysiłku fizycznego.