Enukleacja (wyłuszczenie gałki ocznej) jest zabiegiem bolesnym. Zarówno w medycynie człowieka, jak i medycynie dużych zwierząt stosuje się miejscowe znieczulenie pozagałkowe. W medycynie małych zwierząt procedura ta nie jest jeszcze wykorzystywana, mimo że enukleacja jest jednym z najczęstszych zabiegów na gałce ocznej. Opioidy pozwalają na skuteczne zwalczanie bólu, ich stosowanie wiąże się jednak ze skutkami ubocznymi, takimi jak sedacja, powikłania ze strony przewodu pokarmowego, zatrzymanie moczu oraz zmiany temperatury ciała. Wszystkie te efekty powodują wydłużenie czasu rekonwalescencji oraz monitorowania pacjenta. Niewystarczające postępowanie przeciwbólowe może z kolei doprowadzić u tych pacjentów do wielu powikłań pozabiegowych, w tym zahamowania gojenia się rany.

Iniekcja leku znieczulającego do przestrzeni pozagałkowej jest łatwym, skutecznym i bezpiecznym sposobem na poprawę komfortu pacjenta i ograniczenie czasu hospitalizacji. JAVMA opublikował niedawno wyniki randomizowanego badania z grupą kontrolną, analizującego skuteczność znieczulenia pozagałkowego w zwalczaniu bólu pooperacyjnego u pacjentów po enukleacji. Badanie przeprowadzono na Uniwersytecie Wisconsin.

W badaniu tym 22 psy należące do klientów kliniki podzielono losowo na dwie grupy (badaną i kontrolną). Psy objęte badaniem były wolne od innych źródeł bólu. W momencie przyjęcia na badanie u każdego psa określono podstawowe nasilenie bólu za pomocą skali punktowej. U psów w grupie badanej wykonano przewodowe znieczulenie pozagałkowe w okolicy dolnoskroniowej 20 minut przed zabiegiem chirurgicznym. Wszystkie psy spremedykowano hydromorfonem i midazolamem. Indukcję znieczulenia ogólnego uzyskano za pomocą propofolu lub tiopentalu, a w celu jego podtrzymania zastosowano izofluran i tlen. Nasilenie bólu oceniano po 15 i 30 minutach, a następnie co godzina przez pierwsze 24 godziny. Każdy pacjent, u którego ocena punktowa nasilenia bólu była równa lub przekraczała 9 bądź przekraczała 3 w przypadku indywidualnej kategorii punktowej, otrzymał „ratunkową” dawkę hydromorfonu.

W grupie badanej osiągnięto znacznie lepsze pooperacyjne ograniczenie bólu. Podanie dawki „ratunkowej” było konieczne jedynie u dwóch z jedenastu psów w tej grupie, podczas gdy w grupie kontrolnej aż dziewięć na jedenaście psów wymagało dodatkowego znieczulenia. Różnice osobnicze w reakcji na premedykację opioidową oraz odmienne reakcje bólowe związane z bolesnymi stanami zapalnymi mogą tłumaczyć, dlaczego niektóre psy w grupie badanej wymagały „ratunkowego” znieczulenia, a leczenie niektórych psów w grupie kontrolnej przebiegało bez zastrzeżeń. Stosowanie bupiwakainy nie doprowadziło do żadnych powikłań ani zatrucia.

Znieczulenie pozagałkowe jest bardzo rzadko stosowane w medycynie weterynaryjnej małych zwierząt. Powyższe badanie dowiodło jednak, że jako uzupełniające postępowanie anestetyczne może poprawić komfort pacjentów po zabiegu enukleacji.

Veterinary Medicine • Vol 105, No 11, November 2010, p. 491

Opracowanie:
Avi Blake, DVM
Eudora, Kan.

Na podstawie:
Myrna KE, Bentley E, Smith LJ. Effectiveness of injection of local anesthetic into the retrobulbar space for postoperative analgesia following eye enucleation in dogs. J Am Vet Med Assoc 2010;237(2):174-177