Wykonanie zeskrobiny skóry

Badanie to jest często wykonywane w celu stwierdzenia obecności roztoczy, między innymi z rodzaju Sarcoptes, Demodex i Cheyletiella. Technika wykonania zeskrobiny może być różna, zależnie od tego, obecność którego ze swoistych ektopasożytów się podejrzewa.

Do wykonania zeskrobiny używa się szpatułki laboratoryjnej lub ostrza skalpela nr 10, stępionego poprzez wielokrotne pocieranie o twardą powierzchnię.

Zarówno na ostrze skalpela, szkiełko mikroskopowe, jak i na zmianę, z której będzie pobierana zeskrobina, nakrapla się olej mineralny.

Po wykonaniu zeskrobiny należy wymieszać pozyskany materiał, który znajduje się na ostrzu skalpela, z olejem mineralnym obecnym na szkiełku mikroskopowym. Następnie nakłada się szkiełko nakrywkowe i przegląda preparat pod mikroskopem, stosując obiektyw powiększający 4× i 10×.

Demodex sp. Nużeńce żyją w mieszkach włosowych, tak więc potwierdzenie ich obecności wymaga pobrania zeskrobiny z głębszych warstw skóry niż w przypadku badania w kierunku innych roztoczy. Zeskrobinę pobiera się, wykonując energiczne ruchy ostrzem skalpela zgodnie z kierunkiem wzrostu włosów, aż do momentu pojawienia się krwi na skórze, jak i na ostrzu skalpela. Należy zachować ostrożność, nie przyciskać ostrza skalpela do skóry, bo może to spowodować jej przecięcie.

Pomiędzy zeskrobywaniem kolejnych warstw skóry należy od czasu do czasu ścisnąć miejsce, z którego pobiera się materiał, co umożliwia pozyskanie większej liczby roztoczy w zeskrobinie.

Roztocza z rodzaju Demodex i ich nimfy (10×).

Sarcoptes sp. Aby rozpoznać zarażenie świerzbowcem, należy wykonać liczne, obszerne zeskrobiny powierzchownej warstwy skóry ze zmian charakteryzujących się obecnością strupów, grudek lub wyłysień, znajdujących się na skórze łokci, brzegów małżowin usznych i brzusznej powierzchni tułowia. Roztocza z rodzaju Sarcoptes przebywają w warstwie rogowej naskórka i zwykle nie są liczne. W wyniku tego badanie zeskrobiny daje często wynik ujemny. Tak więc każde zwierzę ze świądem, którego obraz kliniczny wskazuje na obecność świerzbu, powinno być poddane leczeniu za pomocą właściwych akarycydów.{{{|Fig. 8

Roztocza z rodzaju Sarcoptes (10×).

Cheyletiella sp. Aby stwierdzić obecność roztoczy z rodzaju Cheyletiella, które żyją na powierzchni skóry, należy wykonać obszerne zeskrobiny z powierzchownej warstwy skóry w miejscu łuszczących się zmian, a pobrany materiał umieścić w oleju mineralnym w celu przeprowadzenia badania mikroskopowego. Te duże roztocza bytujące na powierzchni skóry występują zwykle wzdłuż grzbietu zwierzęcia i są stosunkowo dobrze widoczne przy użyciu obiektywu mikroskopowego powiększającego 4×. Ich liczba w pobranym materiale także może być niewielka. W niektórych przypadkach roztocza z rodzaju Cheyletiella można stwierdzić, wykorzystując przezroczystą (nie matową) taśmę samoprzylepną. Przykłada się ją wielokrotnie do powierzchni skóry, na której obecne są łuszczące się zmiany. Po pobraniu materiału do badania taśmę klejącą przykleja się na szkiełko mikroskopowe (nie używa się oleju mineralnego ani barwników) i ogląda pod mikroskopem przy obiektywie powiększającym 4×. Tak jak w przypadku podejrzenia świerzbu, przy podejrzeniu obecności roztoczy z rodzaju Cheyletiella także stosuje się zwykle leczenie akarycydami.

Badanie cytologiczne skóry

Badanie cytologiczne skóry można wykorzystać do rozpoznania bakteryjnego lub grzybiczego (Malassezia sp.) zakażenia skóry, jak również do określenia charakteru nacieku zapalnego w skórze. Materiał cytologiczny ze skóry można pobierać na wiele sposobów, w zależności od tego, z jakim typem zmian mamy do czynienia. Ogólnie rzecz biorąc, pobrany materiał należy umieścić na szkiełku mikroskopowym i zabarwić za pomocą zestawu do szybkiego barwienia Diff-Quik lub pochodnych metod barwienia. Cały preparat należy przejrzeć pod mikroskopem przy obiektywie powiększającym 4× lub 10×, aby zlokalizować reprezentatywne miejsca, a następnie wybrane obszary ogląda się pod większym powiększeniem (obiektywy powiększające od 40× do 100×).

Stwierdzenie nacieków złożonych z granulocytów obojętnochłonnych lub zapalenia ropno-ziarniniakowego może wskazywać na proces zakaźny albo zapalny (ryc. 1). Nacieki złożone z granulocytów kwasochłonnych mogą sugerować stan nadwrażliwości bądź pasożytnicze zapalenie skóry, ale mogą także towarzyszyć innym stanom, takim jak niektóre odczyny polekowe i herpeswirusowe zapalenie skóry kotów (ryc. 2). Obecność komórek akantolitycznych może wskazywać na pęcherzycę (ale może być też obserwowana w przypadku przewlekłych zakażeń bakteryjnych lub dermatofitozy) i sugerować potrzebę wykonania biopsji oraz badania histopatologicznego pobranego wycinka skóry (ryc. 3).

Zapalenie ropno-ziarniniakowe pochodzące z przypadku ropnego zapalenia głębokich warstw skóry (100×)

Zapalenie eozynofilowe stwierdzone w preparacie odciskowym wykonanym z płytki eozynofilowej u kota (100×).

Komórki akantolityczne i granulocyty obojętnochłonne w przypadku pęcherzycy liściastej u psa (100×).

Aby pobrać materiał z krosty, należy przekłuć ją igłą i wykonać rozmaz jej zawartości na szkiełku mikroskopowym. Można w tym celu wykonać preparat odciskowy z krosty po jej przekłuciu. Jeżeli materiał pobrany na szkiełko mikroskopowe jest gruby, można w razie potrzeby wykonać rozmaz cytologiczny, aby uzyskać odpowiednio cienki preparat o dużej wartości diagnostycznej.

W badaniu cytologicznym zawartości krosty stwierdzono granulocyty obojętnochłonne i obecność wewnątrzkomórkowych ziarniaków (100×).

Jeżeli obecne są zmiany wilgotne lub łojotokowe albo liszajowacenie skóry, należy mocno przycisnąć szkiełko mikroskopowe do powierzchni zmiany, aby wykonać z niej preparat odciskowy. Liszajowacenie i przebarwienia skóry wskazują na zapalenie wywołane przez Malessezia sp., ale takie zmiany mogą być także obserwowane w przypadku przewlekłych bakteryjnych zakażeń skóry.

W przypadku suchych łuszczących się zmian lub rozległych strupów, należy wykorzystać stępione ostrze skalpela bez oleju mineralnego, które umożliwia pobranie kruszywa z powierzchni skóry. Jeżeli obecne są większe strupy, należy podważyć krawędź strupa ostrzem skalpela lub krawędzią szkiełka mikroskopowego, a następnie wykonać preparat odciskowy z wysięku albo kruszywa znajdującego się pod nim.

Pobrany materiał należy rozprowadzić na szkiełku mikroskopowym.

W przypadku zmian zlokalizowanych pomiędzy palcami, próbki pobiera się, uciskając bezpośrednio skórę przestrzeni międzypalcowej szkiełkiem mikroskopowym, bądź też za pomocą wacika, którym przeciera się tę okolicę, a następnie tak pobrany materiał rozprowadza na szkiełku mikroskopowym. Można też wykorzystać taśmę samoprzylepną (ryc. 8a-c). W przypadku zapalenia wału pazura, należy za pomocą stępionego ostrza skalpela lub drewnianego końca wymazówki pobrać kruszywo z wału pazura i rozprowadzić je po szkiełku mikroskopowym. Na rycinie widoczne jest szkiełko mikroskopowe, mocno przyciskane do skóry przestrzeni międzypalcowej.

W badaniu cytologicznym stwierdzono pasma chromatyny jądrowej pochodzącej z granulocytów obojętnochłonnych i ziarniaki, ale nie drożdżaki z rodzaju Malassezia (100×).

Taśmę samoprzylepną można wykorzystać do pobrania materiału ze zmian suchych, liszajowatych oraz zlokalizowanych w przestrzeni międzypalcowej. Aby pobrać materiał, należy kilkakrotnie mocno przykleić kawałek przezroczystej (nie matowej) taśmy samoprzylepnej do powierzchni zmiany (w tym przypadku jest to liszajowacenie skóry).

Taśmę samoprzylepną należy przykleić do szkiełka mikroskopowego, na którym wcześniej umieszcza się kilka kropel błękitnego barwnika z zestawu Diff-Quik. Tak otrzymany preparat ocenia się pod mikroskopem przy obiektywie powiększającym 40× lub 100×.

W obrazie cytologicznym stwierdzono obecność keratynocytów, pojedynczych granulocytów obojętnochłonnych i ziarniaków (100×).

W innym przypadku w preparacie wykonanym za pomocą taśmy klejącej stwierdzono obecność licznych drożdżaków z rodzaju Malassezia (100×).