Sympozjum – płynoterapia okołooperacyjna
Krystaloidy czy koloidy?
William W. Muir
Wybór rodzaju płynu, który ma być podawany danemu pacjentowi przygotowywanemu do zabiegu chirurgicznego, należy wyłącznie do nas – lekarzy. Oto kluczowe informacje pomocne w podjęciu słusznej decyzji.
Nadal nie zostało dokładnie określone, w jaki sposób powinno się podejmować decyzję co do zastosowania krystaloidów lub koloidów w celu zapobiegania niedociśnieniu i hipowolemii rozwijającym się w okresie okołooperacyjnym bądź ich leczenia. Udowodniono natomiast, że ujemne skutki przeładowania płynami przekładają się na większą liczbę powikłań i wzrost śmiertelności pooperacyjnej, niezależnie od rodzaju zastosowanego płynu. Znajomość podstawowych różnic pomiędzy poszczególnymi rodzajami krystaloidów i koloidów oraz potencjalnych korzyści z zastosowania każdego z nich stanowi kluczowy element wyboru odpowiedniej postaci płynoterapii u pacjentów poddawanych zabiegom chirurgicznym.
Poznanie efektów – zarówno korzystnych, jak i szkodliwych – wywieranych przez poszczególne rodzaje płynów, jakie mamy do wyboru, to pierwszy krok w procesie oceny zapotrzebowania danego pacjenta na płyny podawane dożylnie w okresie okołooperacyjnym. Zbilansowane roztwory krystaloidów pomagają utrzymać prawidłowe nawodnienie pacjenta i równowagę elektrolitową podczas zabiegu. Cechują się jednak bardzo zmienną i generalnie krótkotrwałą zdolnością usprawniania hemodynamiki i perfuzji tkanek. Zdolność roztworów koloidowych do zwiększania objętości krwi zależy bezpośrednio od możliwości zwiększania ciśnienia osmotycznego (onkotycznego) krwi przez te roztwory. Koloidy w większym stopniu zwiększają objętość przestrzeni wewnątrznaczyniowej niż krystaloidy, a ponadto efekt ten dłużej się utrzymuje. Co więcej, w ich przypadku mniejsze jest ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Poniższy artykuł omawia zagadnienia istotne przy doborze płynów do prowadzenia dożylnej płynoterapii w okresie okołooperacyjnym. Roztwory podawane dożylnie zasadniczo dzieli się na dwie grupy – krystaloidy (wodne roztwory soli) i koloidy (niekrystaliczne substancje składające się z dużych cząsteczek rozpuszczonych w roztworze krystaloidu). Śródbłonek naczyń włosowatych jest całkowicie przepuszczalny dla wody i rozpuszczonych w niej jonów (np. sodu i chlorków), ale stosunkowo słabo przepuszczalny dla większych cząsteczek (> 30 000 Da).
Krystaloidy
Chlorek sodu
Roztwór chlorku sodu (0,9%), określany często mianem roztworu fizjologicznego, cechuje się tonicznością (ciśnieniem osmotycznym) zbliżoną do toniczności osocza (308 mOsm/l). W rzeczywistości nie jest to jednak płyn fizjologiczny, lecz bogaty w chl...
