Wiele osób jest oczarowanych szczenięcym wyglądem psów ras brachycefalicznych, który zawdzięczają skróconej twarzoczaszce i wielkim oczom. Jednakże to właśnie te cechy ich morfologii – przy całym swoim uroku – mogą stanowić dla tych zwierząt źródło wielu problemów.

Większość psów małych ras, zwłaszcza krótkoczaszkowych, ma zbyt długie szpary powiekowe, by zapewnić odpowiednią ochronę wydatnym gałkom ocznym (po łacinie określa się to jako macroblepharon, czyli zbyt duże otwory powiekowe).¹ W wielu przypadkach, nawet kiedy zwierzęta są w stanie efektywnie mrugać, ich powieki nie domykają się całkowicie (z łac. lagophthalmos) lub dzieje się to za rzadko, by zapewnić właściwą ochronę i nawilżenie powierzchni oka.

Brak możliwości skutecznego mrugania naraża gałki oczne na ciągłą ekspozycję na czynniki środowiskowe, co może prowadzić do rozmaitych chorób rogówki, wśród których wyróżnia się między innymi:

• uszkodzenia i wrzody rogówki
• naczyniowe zapalenie rogówki
• pigmentowe zapalenie rogówki
• zwłóknienie rogówki.

Wszystkie wymienione dolegliwości, którym dodatkowo może towarzyszyć zespół suchego oka (łac. keratoconjunctivitis sicca, KSC), upośledzają przejrzystość rogówki i mogą skutkować bólem oraz osłabieniem zdolności widzenia.^2,3

Zaburzenia składające się na zespół okulistyczny psów brachycefalicznych

Analogicznie jak zespół oddechowy ras brachycefalicznych, tak zwany okulistyczny zespół ras brachycefalicznych (ryc. 1) obejmuje szereg zaburzeń. Należy do nich – oprócz zbyt długich szpar powiekowych i ich niedomykania – wiele innych czynników oraz objawów klinicznych.^1-5 Psy ras krótkoczaszkowych często cierpią na:

• Entropium przyśrodkowych kącików oczu, przy którym powieki dolne na odcinkach przylegających do tych kącików podwijają się do wewnątrz i odstają do góry, przez co zakrywają lub zamykają ujścia kanalików nosowo-łzowych.^2,5,6
• Nadmierne łzawienie i związane z nim powstawanie zacieków pod oczami, spowodowane przez niewystarczające odprowadzanie łez przez kanaliki. Skutkiem bywa zapalenie skóry tych okolic związane z jej ciągłym zawilgoceniem.
• Obecność dodatkowych rzęs (trichiasis) wyrastających z mięska łzowego lub włosów na fałdzie nosowym ocierających rogówkę (a czasem wręcz do niej przylegających). Powodują one stałe drażnienie powierzchni oka.⁶ Jeżeli nawet zwierzę nie okazuje dyskomfortu, może to powodować zapalenie lub zmiany barwnikowe rogówki.^2,3,7 Mianem mięska łzowego określa się wyniesioną grudkę tkanki gruczołowej pokrytej spojówką, zlokalizowaną w wewnętrznym kącie oka.
• Zmniejszoną wrażliwość rogówki w porównaniu z psami mezocefalicznymi i dolichocefalicznymi.^2-4 W rezultacie zwierzęta krótkoczaszkowe z zaburzeniami okulistycznymi mogą nie wykazywać objawów ostrego lub nasilonego bólu rogówki. Słabsze unerwienie tej okolicy może być przyczyną, dla której rozpoznanie choroby następuje później, a powstałe do tego momentu uszkodzenia utrudniają prawidłowe leczenie.
• Ilościowe lub jakościowe zaburzenia produkcji łez, które mogą pośrednio prowadzić do pogłębiania się uszkodzeń rogówki.
• Problemy wynikające z niewielkiej głębokości oczodołów, które zapewniają znacznie gorszą ochronę gałek ocznych niż głębiej osadzone oczodoły psów mezocefalicznych i dolichocefalicznych.^2-4 Ta cecha anatomiczna, zwłaszcza w połączeniu ze zbyt długimi szparami powiekowymi, sprzyja wystąpieniu wytrzeszczu pourazowego, który oznacza zaklinowanie krawędzi powiek za równikiem gałki ocznej. W efekcie dochodzi do upośledzenia możliwości mrugania, a tym samym ochrony przedniej części gałki ocznej, co może grozić jej utratą. Uraz taki często wiąże się z uszkodzeniem nerwu ocznego oraz mięśni otaczających gałkę oczną. Jeśli pacjent nie otrzyma szybkiej pomocy, dochodzi do nadmiernej ekspozycji oka, co prowadzi do powstawania jego owrzodzeń, a w efekcie nawet pęknięcia.

Postępowanie chirurgiczne

U pacjentów z zaawansowaną niedomykalnością powiek oraz wynikającymi z niej chorobami okulistycznymi istnieje wskazanie do przeprowadzenia zabiegu określanego jako kantoplastyka wewnętrznego kąta oka (ryc. 2).1-8 Metoda ta nie umożliwia wprawdzie ...