Migotanie i trzepotanie przedsionków to specyficzne zaburzenia rytmu serca wykrywane w zapisie EKG. Zarówno trzepotanie, jak i migotanie przedsionków może być wywołane przez mechanizmy pętli nawrotnej. Migotanie przedsionków powstaje niekiedy wskutek obecności pętli mikro, czyli takiej, w której obwód jest krótki, podczas gdy trzepotanie przedsionków jest zaburzeniem spowodowanym obecnością pętli makro, czyli z dłuższym obwodem elektrycznym. W rezultacie te dwa zaburzenia rytmu wyglądają zupełnie inaczej w zapisie EKG. Niemniej jednak pierwotne mechanizmy ich powstawania są zapewne zbliżone, a u ich podłoża leżą choroby przedsionków, w szczególności przebiegające z ich rozstrzenią i zwłóknieniem jako najistotniejszymi składowymi. Dużą rolę odgrywa też napięcie autonomicznego układu nerwowego.

Trzepotanie przedsionków

Pomimo że w przeszłości tego terminu używano do określenia regularnego częstoskurczu przedsionkowego o częstotliwości przekraczającej 240 uderzeń na minutę, obecnie dzięki postępowi wiedzy dotyczącej elektrofizjologii serca możliwe jest wyjaśnienie mechanistyczne tego zjawiska. Ten szybki rytm serca powstaje wskutek obecności pętli nawrotnej typu makro, w której pojedyncza fala pobudzenia przebiega wokół zastawki przedsionkowo-komorowej (najczęściej jest to zastawka trójdzielna) w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara lub przeciwnym. Jeśli pętla przebiega przez cieśń trójdzielno-żylną (ang. cavo-tricuspid isthmus, CTI), będącą obszarem, w którym przewodnictwo odbywa się wolniej, określa się ją mianem „typowej”. Jeśli natomiast pętla omija CTI albo znajduje się w lewym przedsionku, mówi się o pętli „nietypowej”. Dziewięćdziesiąt procent wszystkich typowych pętli trzepotania przedsionków przebiega w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Pozostałe dziesięć procent przebiega w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara i określa się je mianem „typowych odwrotnych”. W zapisie EKG można zauważyć klasyczne zazębienia na linii izoelektrycznej, przypominające zęby piły z rozmieszczonymi pomiędzy nimi pojedynczymi zespołami depolaryzacji komór.

Częstotliwość trzepotania przedsionków jest zazwyczaj duża – w przedziale 300-600/minutę, a węzeł przedsionkowo-komorowy pełni rolę „bramkarza”, przepuszczającego w stronę komór tylko niektóre impulsy. Skutkuje to częstotliwością pracy komór w zakresie 180-350 uderzeń/minutę. W rezultacie powstaje na ogół nieregularny rytm pracy serca, ponieważ przewodzone jest co trzecie lub co czwarte pobudzenie z przedsionków. W rzadszych przypadkach rytm potrafi być bardzo regularny, jeśli do komór przewodzone jest co drugie pobudzenie. W takich przypadkach fala trzepotania pokrywa się z załamkami T. Reguła Bixa mówi, że można podejrzewać trzepotanie przedsionków, jeśli załamek T znajduje się w połowie odległości pomiędzy załamkami R.