Eksperymentalne zakażenie kotów SARS-CoV-2
Wykazano, że koty, fretki i chomiki syryjskie mogą być doświadczalnie zakażone SARS-CoV-2 (Shi i wsp., 2020; Chan i wsp., 2020; Richard i wsp., 2020). Shi i wsp. (2020) potwierdzili, że koty, fretki i w mniejszym stopniu psy są podatne na zakażenie, w przeciwieństwie do świń, kur czy kaczek. Gdy ośmiomiesięczne koty domowe zostały donosowo zakażone 105 PFU (plaque-forming unit, czyli jednostka tworząca kolonię) SARS-CoV-2 wyizolowanego od człowieka, wirusowe RNA wykryto w górnych drogach oddechowych, jelicie cienkim i kale. Do zakażenia wirusowego doszło jedynie w górnych drogach oddechowych, ale nie w badanych tkankach. Gdy takiej samej dawki wirusa użyto do zakażenia kociąt w wieku 10-14 tygodni, obecność RNA i zakażenie wirusowe potwierdzono w górnych drogach oddechowych, płucach, jelicie cienkim i popłuczynach z nosa, ale zmiany histopatologiczne występowały jedynie w płucach.
Wyniki tego badania sugerują, że u młodszych kotów SARS-CoV-2 namnaża się bardziej wydajnie. Jedno z trzech kociąt w wieku 10-14 tygodni padło trzeciego dnia po ekspozycji na wirusa. Trzy zakażone kocięta w wieku 10-14 tygodni i trzy ośmiomiesięczne koty trzymano pojedynczo w klatkach sąsiadujących z kontrolnymi kotami niezakażonymi. W wyniku tego doszło do zakażenia dwóch zwierząt kontrolnych (jednego 10-14-tygodniowego i jednego ośmiomiesięcznego). Koty te wytworzyły przeciwciała. Ponieważ jednak narażone koty znajdowały się w izolatce w klatkach sąsiadujących z kotami zakażonymi, nie było jasne, czy do przeniesienia zakażenia doszło drogą kropelkową z dróg oddechowych, czy przez kontakt z kałem.
W innym badaniu trzy koty zakażono SARS-CoV-2, a następnego dnia umieszczono je w parach z kotami kontrolnymi (Halfmann i wsp., 2020). Zakażone koty siały wirusa wraz z wydzielinami z nosa od 1.-3. do 6. dnia, a koty kontrolne zaczęły wydalać wirusa od 3. do 5. dnia. Nie wykryto wirusa w wymazach z odbytu i żaden z kotów nie wykazywał objawów klinicznych, chociaż u wszystkich zwierząt pojawiły się przeciwciała potwierdzające zakażenie.
Powyższe badania wykazały zatem, że koty są podatne na zakażenie SARS-CoV-2 (Bosco-Lauth i wsp., 2020). Wyniki sugerują jednak, że jest mało prawdopodobne, aby u kotów w warunkach doświadczalnych wystąpiła choroba z objawami klinicznymi. Ponadto z badań wynika, że koty rozwijają silną odpowiedź w postaci przeciwciał neutralizujących, która zapobiega ponownemu zakażeniu zwierząt po drugim kontakcie z wirusem. Konieczne są jednak dalsze badania, aby określić, jak łatwo SARS-CoV-2 może być przenoszony między kotami. Jak dotąd nie zgłoszono żadnego przypadku przeniesienia choroby z kotów na ludzi.
Stabilność koronawirusów
Koronawirusy to wirusy otoczkowe. Po uszkodzeniu lub zniszczeniu otoczki wirus nie jest już zaraźliwy. Dlatego mycie rąk przez co najmniej 20 sekund (WHO zaleca nawet 40 sekund; WHO: Ratuj życie) mydłem i wodą może zapobiec przenoszeniu SARS-CoV-2. Koronawirus wydaje się jednak bardziej stabilny w suchych warunkach w porównaniu z wieloma innymi wirusami otoczkowymi. Na powierzchniach pozostaje zakaźny przez dłuższy czas. Ponadto obce białka we krwi lub kale mogą chronić wirusy przed inaktywacją, przedłużając ich zaraźliwość (Scott, 1988).
Stabilność koronawirusów na powierzchniach jest zmienna. SARS-CoV – beta-koronawirus – jest nieco bardziej stabilny niż ludzki alfa-koronawirus HCoV-229E (Rabenau i wsp., 2005a). Niedawno w jednym badaniu porównano stabilność SARS-CoV i SARS-CoV-2 w aerozolach i na powierzchniach, uzyskując praktycznie identyczne wyniki (van Doremalen i wsp., 2020). Wykazano, że na suchych powierzchniach oba wirusy pozostają zaraźliwe do 72 godzin.
Kluczowe znaczenie ma jednak charakter powierzchni. SARS-CoV-2 dłużej pozostaje zaraźliwy na tworzywach sztucznych i ze stali nierdzewnej w porównaniu z powierzchniami kartonowymi lub miedzianymi (odpowiednio 24-72 godziny i 8-24 godziny) (van Doremalen i wsp., 2020). Badano utrzymywanie się SARS, MERS i innych ludzkich koronawirusów na różnych typach powierzchni nieożywionych (Kampf i wsp., 2020). Udokumentowano kilkudniową trwałość w temperaturze pokojowej na metalu, drewnie, papierze, szkle i plastiku. W jednym badaniu potwierdzono trwałość wirusa na plastiku maksymalnie do dziewięciu dni (Rabenau i wsp., 2005a). SARS-CoV i SARS-CoV-2 są zaraźliwe w aerozolach przez wiele godzin i na różnych powierzchniach przez kilka dni. Wyniki te wskazują, że można spodziewać się przenoszenia wirusa w postaci aerozolu, jak również na przedmiotach (van Doremalen i wsp., 2020).
Podobnie jak w przypadku wszystkich innych znanych wirusów otoczkowych, koronawirusy są bardzo wrażliwe na powszechnie stosowane chemiczne środki dezynfekujące i są łatwo inaktywowane na przykład przez alkohole, wybielacz stosowany w gospodarstwie domowym, chlorki benzalkoniowe, aldehydy i inne (Rabenau i wsp., 2005b; Kampf i wsp., 2020). Zaobserwowano różnice między żwirkami do kuwet kotów w zakresie inaktywacji alfa-koronawirusa FCoV. Jedno z badań wykazało, że niektóre żwirki, szczególnie te oparte na bentonicie, mogą wiązać się z koronawirusem wydalanym z kałem i go dezaktywować. Dzięki temu mogą zmniejszyć narażenie na kontakt z FCoV w gospodarstwach domowych (Addie i wsp., 2020).
Nie jest wykluczone, że koty mieszkające razem z właścicielami chorymi na COVID-19 mogą przenosić zakażenie, chociaż nie opublikowano żadnych badań dokumentujących przetrwanie SARS-CoV-2 na włosach. W żadnym wypadku nie powinno się dezynfekować kotów, a jedynie przedmioty. Niewłaściwe użycie środków dezynfekujących może prowadzić do zatruć i oparzeń w wyniku ich połknięcia podczas wylizywania okrywy włosowej.
Rozpoznawanie
Obecnie zaleca się, aby koty były badane pod kątem zakażenia SARS-CoV-2 tylko po konsultacji z odpowiednim organem zdrowia publicznego, ponieważ w poszczególnych krajach obowiązują różne przepisy. W kilku europejskich krajach dostępne są testy do wykrywania zakażenia – RT-PCR do wykrywania wirusowego RNA w wymazach, testy ELISA do wykrywania przeciwciał w surowicy lub osoczu, a także do wykrywania przeciwciał neutralizujących. W szczególności testy ELISA powinny zostać poddane dalszej ocenie w celu określenia ich swoistości, czułości i potencjalnych reakcji krzyżowych w próbkach pochodzących od kotów. Izolacja wirusa z wymazów jest możliwa tylko w specjalistycznych laboratoriach o poziomie zabezpieczenia 3, ponieważ SARS-CoV-2 stanowi zagrożenie dla personelu laboratorium.
Podsumowanie
Biorąc pod uwagę możliwość przenoszenia wirusa na swoje zwierzęta przez zakażonych właścicieli oraz to, że koty również mogą go przenosić na inne koty, należy unikać bliskiego kontaktu z kotami (i psami) pochodzącymi z gospodarstw domowych, w których ludzie są zakażeni SARS-CoV-2 lub mają objawy COVID-19. Powinno się postępować zgodnie z zasadą Jednego Zdrowia, zakładającą wymianę informacji między służbami medycznymi i weterynaryjnymi i wspólne badanie sytuacji, w których osoba zakażona SARS-CoV-2 zgłasza kontakt ze zwierzętami towarzyszącymi lub innymi. Jeżeli właściciel chory na COVID-19 musi nadal opiekować się swoim zwierzęciem podczas choroby, powinien zachować podstawowe środki higieny. Obejmują one noszenie maski podczas kontaktu ze zwierzęciem, mycie rąk mydłem i wodą przez co najmniej 20 sekund przed i po bezpośrednim kontakcie ze zwierzęciem, jego jedzeniem, zabawkami, miskami i innymi przedmiotami, a także unikanie całowania zwierząt, dzielenia się z nimi jedzeniem, wspólnego spania w łóżku itp.
ABCD podkreśla, że do momentu pisania tego artykułu nie zgłoszono żadnego przypadku przeniesienia choroby z kotów na ludzi. Uważa się jednak, że ze względów etycznych i ograniczeń związanych z takim badaniem mało prawdopodobne jest uzyskanie bezpośrednich dowodów na przeniesienie zakażenia z kota na człowieka (Totton i wsp., 2020). W świetle ostatnich doniesień o zakażeniach SARS-CoV-2 u niektórych kotów mieszkających wspólnie z osobami zakażonymi, a także u kotów nieudomowionych, w których przypadku podejrzewano zakażenie przez opiekunów zwierząt, zaleca się, aby koty z gospodarstw domowych, gdzie występuje SARS-CoV-2, były trzymane w pomieszczeniach do czasu lepszego zrozumienia, czy wirus jest przenoszony z ludzi na koty i w jaki sposób, czy koty mogą zakażać inne koty w warunkach naturalnych i czy wirus może być przenoszony z kotów na ludzi. Żaden kot mieszkający z osobą chorą na COVID-19 nie powinien być zabierany do innego domu. Amerykańskie Stowarzyszenie Lekarzy Weterynarii (AVMA) opracowało szczegółowe zasady, które można wdrożyć w celu ochrony personelu narażonego na sytuacje wysokiego ryzyka, takie jak wejście do domu osoby zakażonej lub zbliżenie się do chorego. AVMA zaleca, aby zasady te były zgodne z najbardziej aktualnymi wytycznymi odpowiednich organów zdrowia publicznego (AVMA, 2020).
Właściciele zwierząt powinni zawsze przestrzegać zasad higieny i absolutnie nie powinni pozbywać się kotów.
Odwiedź również stronę: www.abcdcatsvets.org
