Zapalenie, stres, a może coś całkiem innego?

Wzór: Neutrofilia o różnym nasileniu, z różnego stopnia przesunięciem w lewo i zmianami toksycznymi.

Przewlekłe zapalenie

Zapotrzebowanie tkanek i produkcja krwinek w szpiku kostnym są w równowadze. Może nie być konieczne uwalnianie niedojrzałych neutrofilów, by zaspokoić potrzeby tkanek.

Wzór: Liczba neutrofilów mieści się w granicach normy lub jest nieznacznie podwyższona. Przesunięcie w lewo jest niewielkie lub w ogóle nie występuje, ponieważ szpik kostny uwalnia krwinki białe odpowiednio do potrzeb. Zwykle nie obserwuje się toksycznych zmian w krwinkach.

Nadostre, piorunujące zapalenie (degeneracyjne przesunięcie w lewo)

Zapotrzebowanie tkanek przekracza zdolności szpiku kostnego do dostarczania zapalnych komórek do krwi. W układzie krążenia obecnych jest niewiele krwinek. Są one wtedy zwykle niedojrzałe.

Wzór: Prawidłowa lub obniżona liczba neutrofilów z przesunięciem w lewo. Wśród nich może być więcej form niedojrzałych niż pałeczkowatych (metamielocytów, mielocytów). U niektórych pacjentów niedojrzałych krwinek jest więcej niż dojrzałych/segmentowanych neutrofilów (degeneracyjne przesunięcie w lewo). Mogą występować średnie lub ciężkie zmiany toksyczne w neutrofilach.

Inne leukocyty będące składnikiem leukogramu zapalnego

Monocytoza. Może być częścią leukogramu zapalnego. Zwykle obserwowana jest przy dłużej trwającym procesie zapalnym lub przy jego ustępowaniu. U niektórych pacjentów jednak wzrost liczby monocytów jest łagodny.

Limfopenia (z eozynopenią lub bez niej). Często, ale nie zawsze towarzyszy leukogramowi zapalnemu. Ma to zwykle związek z endogennym stresem (uwalnianie glikokortykosteroidów). W niektórych przypadkach można obserwować łagodną limfocytozę przy przewlekłych chorobach, które pobudzają odpowiednią reakcję antygenową. Przyczyn zapalenia jest wiele i zalicza się do nich:

• czynniki zakaźne – bakterie, wirusy, pierwotniaki, grzyby
• choroby na tle immunologicznym – choroby autoimmunologiczne, zapalenie naczyń, zapalenie wielostawowe itp.
• nowotwory – reakcja gospodarza na guz, martwicę guza lub produkcję cytokin przez komórki guza (reakcja paraneoplastyczna)
• martwica – uszkodzenie w wyniku niedotlenienia, urazu, zawału, oparzenia itp.
• ciało obce.

Inne zmiany, które można obserwować przy leukogramie zapalnym

• Trombocytoza – cytokiny zapalne mogą powodować zwiększoną produkcję płytek krwi.
• Małopłytkowość – ostra endotoksemia może powodować przejściową trombocytopenię.
• Zmiany w albuminach i globulinach – niskie stężenie albumin i/lub wysokie stężenie globulin.
• Zmiany w parametrach – niskie stężenie żelaza z niskim procentem wysycenia lub niskie stężenie żelaza z niską całkowitą zdolnością wiązania żelaza (TIBC) i prawidłowy procent wysycenia. Najczęściej obserwowane przy przewlekłych zapaleniach.
• Zmiany stężenia glukozy – jeżeli równocześnie występuje stres, może być obecna hiperglikemia. Przy sepsie może rozwinąć się hipoglikemia.

Ryc. 1. Stężenie segmentowanych neutrofilów u psów i kotów.

Reakcja białaczkowa

Wzór: Ten leukogram charakteryzuje się znaczną leukocytozą neutrofilową (> 50 000 komórek/µl) z równoczesnym typowym przesunięciem w lewo. Zmiany toksyczne mogą występować, ale nie muszą.

Wzór ten nazywany jest „reakcją białaczkową”, ponieważ przypomina białaczkę granulocytarną, chociaż jest spowodowany przez inne procesy. Określany jest także jako ekstremalna leukocytoza neutrofilowa (granulocytarna).

Przyczyny reakcji białaczkowej obejmują: