Praktycy powinni brać pod uwagę rodzaje drenów, mechanizmy ich działania, monitorowanie, sposób usuwania i inne kwestie.
Dreny chirurgiczne u małych zwierząt są bardzo użyteczną, niezawodną metodą, która ułatwia gojenie się ran. Istnieją dwa podstawowe typy drenów najczęściej używane u małych zwierząt – bierne i czynne. Poza tym przydatnym i łatwiej dostępnym narzędziem dla praktyków małych zwierząt stał się opatrunek podciśnieniowy. Zastosowanie drenów i opatrunków podciśnieniowych pomaga w usuwaniu płynu i powietrza spomiędzy tkanek.
W wielu przypadkach można zwiększyć korzyści płynące z usunięcia surowicy, krwi i materiału zapalnego oraz zmniejszenia opuchlizny i bólu. Jeżeli rozważane jest użycie drenów i jakiekolwiek formy zamknięcia rany, zaleca się ścisłe stosowanie zasad Halsteda. W niektórych przypadkach zanieczyszczonych ran do osiągnięcia środowiska odpowiedniego do ostatecznego zamknięcia rany i wprowadzenia drenu konieczne będzie codzienne dbanie o ranę i regularne usuwanie martwych tkanek.
Typy drenów
Dreny mogą być wykonane z wielu różnych materiałów, co może decydować o ich zastosowaniu w danej sytuacji. Do produkcji drenów najczęściej wykorzystuje się gumę lateksową, polietylen, polichlorek winylu, gumę silikonową i czerwoną gumę.
Przed zastosowaniem któregoś z wymienionych powyżej typów należy wziąć pod uwagę reakcję zapalną wywoływaną przez lateks i czerwoną gumę. Lateks jest bardziej miękki, może być wygodniejszy i powodować mniejsze uszkodzenie tkanek. Drenów z polichlorku winylu nie powinno się poddawać sterylizacji za pomocą tlenku etylenu ze względu na jego wiązanie i możliwość spowodowanej tym hemolizy. Silikon wykazuje wysoką biozgodność i może być sterylizowany parą.1,2
Wszystkie dreny niezależnie od swojego składu są rozpoznawane przez organizm jako obcy materiał i powodują reakcję zapalną. Poza tym dreny wymagają ujścia z tkanek i skóry. Z tego względu podczas ich używania naturalne mechanizmy obronne organizmu są zaburzone, chociaż w minimalnym stopniu. Należy wziąć to pod uwagę podczas pielęgnacji drenów, aby zapobiec migracji mikroorganizmów szpitalnych do tkanek poddawanych drenażowi.
Mechanizmy działania drenów
Bierne vs czynne
Materiał, z którego są zrobione, i ich konstrukcja wpływają na mechanizm działania drenów. Dreny, które wykorzystują grawitację, umiejscowienie rany bądź ruchy ciała uznawane są za bierne. Są one określane jako otwarte, co oznacza, że wysięk przemieszcza się wzdłuż powierzchni drenu.
Natomiast dreny czynne tworzą różnicę ciśnień, co powoduje przemieszczanie się wysięku do światła drenu i wewnątrz niego. Zbieranie wysięku w drenach biernych odbywa się na ogół za pomocą aseptycznie nałożonego opatrunku, podczas gdy przy czynnych stosuje się zbiornik. Zbiornik ten jest zwykle częścią drenów czynnych wykorzystywaną do stworzenia gradientu ciśnień ułatwiającego przepływ wysięku.
Dreny bierne
W medycynie weterynaryjnej najczęściej używanymi otwartymi, biernymi drenami są dreny Penrose’a. Są one zbudowane z miękkiego, elastycznego lateksu, który nie przepuszcza promieni rentgenowskich. Dreny te są niedrogie i dostępne w różnych rozmiarach. Mają cylindryczny kształt, ale drenaż zachodzi na ich zewnętrznej powierzchni.1 W mechanizmie drenażu biorą udział takie czynniki jak zjawiska kapilarne, grawitacja, przepełnienie płynami, ruchy ciała lub różnica ciśnień między warstwami tkanek. Ze względu na to w drenach Penrose’a nie powinno się wykonywać dodatkowych otworów i nie należy wykorzystywać przy nich ssaka. Nie są również odpowiednie do stosowania w jamie brzusznej albo klatce piersiowej ze względu na możliwy wsteczny ruch gazu lub płynów do tych jam.
Dren Penrose’a wprowadza się zwykle do najgłębszej części uszkodzenia tkanki lub łożyska rany i wyprowadza go przez najbardziej obwodowy obszar rany w lokalizacji dobrzusznej, umożliwiającej drenaż za pomocą grawitacji (ryc. 1). Otwór wyjściowy drenu Penrose’a powinien być wystarczająco duży, aby sam dren nie powodował zamknięcia odpływu wysięku z rany.
Dren utrzymuje się na miejscu dzięki odpowiedniemu zamknięciu warstw tkanek nad lateksem oraz umieszczeniu jednego lub dwóch prostych szwów węzełkowych z nici nierozpuszczalnej przechodzących przez dren i skórę w miejscu jego ujścia.1 Założenie szwu w okolicy bliższego końca drenu Penrose’a należy starannie rozważyć, gdyż może to stworzyć napięcie, a w konsekwencji spowodować rozerwanie się drenu głęboko w ranie.
Wprowadzenie drenu Penrose’a z dwoma otworami drenującymi po obu stronach nie zwiększa w znaczący sposób drenażu. Tworzy to też dodatkowe miejsce wnikania bakterii. Należy stosować aseptyczne, chłonne opatrunki i przestrzegać zasad antyseptyki wokół zewnętrznej części drenu, tak by możliwa była ocena wysięku pod kątem potencjalnej migracji bakterii do łożyska rany. Dodatkowo zmniejsza to prawdopodobieństwo wystąpienia otarć skóry wokół ujścia drenu. Opatrunki zakładane wokół ujścia można zabezpieczyć za pomocą różnych technik bandażowania w zależności od anatomicznej lokalizacji drenu.3
Dreny czynne zamknięte
Zamknięte czynne (lub czynne ssące) dreny składają się z rurki z systemem ssącym przymocowanym do zewnętrznego końca drenu. System ten wytwarza próżnię lub różnicę ciśnień, która umożliwia zaciągnięcie płynu przez otwory znajdujące się zwykle na końcu drenu umieszczonego w łożysku rany. Wysięk przemieszcza się następnie do światła rurki i w końcu gromadzi się w systemie ssącym lub zbiorniku. Zbiornik używany jest do gromadzenia płynu i podtrzymywania ssania, pozwala też na oszacowanie ilości wysięku oraz określenie jego charakterystyki.
Aby zapobiec migracji bakterii do łożyska rany i otaczających tkanek, preferuje się zamknięte dreny czynne zamiast drenów biernych. Dzięki różnicy ciśnień stworzonej przez czynne dreny w zamkniętym systemie tkanki przylegają do siebie lepiej niż przy zastosowaniu drenów biernych.1 Przykładem zbiornika do drenów jest zapadający się zbiornik typu Jackson–Pratt w kształcie granatu. Do drenażu małych ran może on być zrobiony własnoręcznie z probówki Vacutainer z podciśnieniem, strzykawek unieruchomionych za pomocą igły po odciągnięciu tłoka i uzyskaniu odpowiedniego podciśnienia lub systemów zbiorników sprężynowych (ryc. 2).
