Ryc. 14a. Moczany bezpostaciowe, nabłonki z warstw głębszych i erytrocyty świeże, w prawym dolnym rogu leukocyt.

Ryc. 14. Moczany bezpostaciowe.

W moczu zasadowym mogą występować:

• trójfosforany amonowo-magnezowe (struwity) – zapalenia pęcherza moczowego i miedniczek nerkowych (ryc. 11, 11a).
• węglany wapnia – choroby pęcherza moczowego lub miedniczek nerkowych (ryc. 12, 12a).
• moczany amonu – znaczenie takie jak trójfosforany amonowo-magnezowe (ryc. 13)
• moczany bezpostaciowe (ryc. 14, 14a).

W moczu kwaśnym możemy spotkać kryształy:

• szczawiany wapnia (oksalaty) – mogą pojawiać się także w moczu zasadowym (ryc. 15, 15a)
• bardzo rzadkie u kotów kryształy cystyny (ryc. 16, 16a).

Obecność kryształów nie świadczy o rodzaju ewentualnych kamieni, z wyjątkiem kryształów cystyny. Kryształy, najczęściej struwitowe, tworzą wraz z macierzą organiczną czopy, powodujące niedrożność cewki moczowej. Kamienie natomiast są zbudowane wyłącznie ze związków mineralnych i po usunięciu wymagają analizy chemicznej. Kryształy i kamienie mogą występować niezależnie od siebie, mogą wystąpić równocześnie, a ich skład może być różny.

U kotów kryształy struwitowe wywołują najpierw zapalenie, potem łatwo następuje zakażenie, u psów jest odwrotnie. Jeśli u psów i kotów obecne są kamienie szczawianowe, to również drażnią ścianę pęcherza, powodując zapalenie i infekcję, często bakteriami ureazododatnimi, które alkalizują mocz i wówczas tworzą się struwity. Zastój moczu oraz pH sprzyjają powstawaniu kamieni. Najczęściej występują struwity (45% – raczej u młodszych kotów, szczególnie w pęcherzu moczowym) oraz szczawiany (50% – starsze osobniki) – w moczowodach, miedniczkach, cewce moczowej. Prowadzą do powstania zespołu „mała nerka–duża nerka”. Rzadziej można spotkać kamienie fosforanowo-wapniowe, moczanowe oraz cystynowe. Nagminne stosowanie diet zakwaszających mocz jest przyczyną powstawania kamieni szczawianowych.

Ryc. 17. Nitki grzybni.

Grzyby w moczu – zakażenia grzybicze mogą być brane pod uwagę tylko w przypadku ich obecności w moczu pobranym przez cystocentezę, w naturalnej mikcji są zanieczyszczeniem. Mogą pojawić się u zwierząt po antybiotykoterapii, przy spadku odporności, w cukrzycy oraz hiperkortyzolemii (ryc. 17).

Ryc. 18. Jaja Pearsonema feliscati, liczne erytrocyty.

Jaja Pearsonema (Capillaria) feliscati – zarażenia tym pasożytem bardzo rzadko pojawiają się u kotów. Występuje wówczas średnio nasilone zapalenie pęcherza moczowego z krwiomoczem, zdarzają się również zarażenia bezobjawowe (ryc. 18).

Zakażenia układu moczowego u kotów (ryc. 19, 19a)

Młode koty wykazują skłonność do idiopatycznego zapalenia lub kamicy moczowej, natomiast zakażenia dolnych dróg moczowych częściej występują u zwierząt starszych, powyżej 10. roku życia. Zakażeniom sprzyja niski ciężar właściwy i zastój moczu, a koty wytwarzają silnie zagęszczony mocz o wysokiej osmolarności. Obniżenie ciężaru moczu < 1,040 sprzyja zakażeniom. Mocz do badania bakteriologicznego powinien być pobrany przez cystocentezę. Jeśli pochodzi z naturalnej mikcji, to należy pobierać go ze strumienia środkowego. Jeżeli badanie bakteriologiczne będzie wykonane w ciągu 15-30 minut, mocz przechowuje się w temperaturze pokojowej, jeżeli do 6 godzin od pobrania – w temperaturze 6°C, a jeśli w ciągu 72 godzin, należy użyć podłoża transportowego, gdyż liczba bakterii podwaja się co 20-45 minut.

Zakażenie jest powodowane florą jelitową lub pochodzącą z układu moczowo-płciowego, z krwi jest rzadkie. Zakażenie pęcherza jest wstępujące – z cewki moczowej, zakażenie miedniczek nerkowych pochodzi z pęcherza. Kora nerek jest odporna na zakażenie, natomiast rdzeń – wrażliwy, dlatego zapalenie miedniczek nerkowych prowadzi do odmiedniczkowego zapalenia nerek.