Większość informacji dotyczących negatywnych skutków inbredu czerpiemy ze statystyk dotyczących zwierząt gospodarskich. Populacje te rządzą się jednak odmiennymi prawami – są zdecydowanie liczniejsze, a wskaźniki określające wydajność produkcyjną lub zdrowotność (na przykład mleczność, plenność) są mierzalne. Dodatkowo zminimalizowany jest wpływ środowiska, gdyż zwierzęta utrzymywane są w takich samych warunkach (jedna ferma, otoczenie, system żywienia). W hodowli zwierząt użytkowych drogą kojarzenia krewniaczego tworzy się na przykład silne linie matczyne i silne linie męskie, aby utrwalić pożądane cechy. Przykładem, jak inbred może przyczynić się do szybkiego wyrównania pogłowia bez negatywnego wpływu na zdrowotność, są polskie owczarki nizinne. Rasę tę po wojnie „odbudowano” przy udziale niewielu osobników, czego dokonała lek. wet. Danuta Hryniewicz z Łeby.
Co medycyna weterynaryjna zawdzięcza psom rasowym?
AKC Canine Health Foundation (CHF) jest największą organizacją non-profit, która finansuje badania dotyczące wyłącznie psów. Od 1995 roku przekazała ponad 56 milionów dolarów na ponad 100 grantów i badań, czego efektem jest około 800 recenzowanych publikacji. Warto wspomnieć także o Orthopedic Foundation for Animals (OFA), powstałej w 1966 roku w USA. Początkowo jej działalność poświęcona była problemowi dysplazji stawu biodrowego u psów – wprowadziła standardy pozycjonowania i oceny zdjęć RTG. Aktualnie organizacja bada wiele innych chorób i tworzy bazy danych zdrowia psów i kotów, nie tylko rasowych, oraz współpracuje z CHF.
Właściciele i hodowcy psów rasowych zorganizowani w stowarzyszeniach i klubach ras stanowią spójną, łatwo identyfikowalną grupę docelową, z którą naukowcy mogą efektywnie współpracować (członkowie klubów dobrowolnie udostępniają swoje psy do pobrania materiału lub badań diagnostycznych). Badania wykonywane w celu kwalifikacji do hodowli przyczyniły się znacznie do rozwoju rentgenodiagnostyki, chirurgii tkanek kostnych, kardiologii i okulistyki. Hodowcom psów i kotów rasowych zawdzięczamy udział w rozwoju nauki o rozrodzie i neonatologii małych zwierząt. Wiedza i doświadczenie uzyskane w procedurze mrożenia nasienia kotów rasowych zostały z powodzeniem wykorzystane do ratowania zagrożonych gatunków dzikich kotowatych.
Co powinien wziąć pod uwagę lekarz weterynarii praktyk?
1. Nie każdy pies wyglądający na rasowego pochodzi z uznanej organizacji, która wydaje rodowody i dokłada starań o zdrowotność populacji.
2. Istnieją różni hodowcy – od tych bardzo zaangażowanych, świadomych i pracujących na rzecz rasy, do tych, którzy mają mniej odpowiedzialne podejście do rozmnażania psów.
3. Nawet mimo największych starań i dbałości nie można w każdym aspekcie przewidzieć efektów danego kojarzenia rodziców – zanim więc wina spadnie na hodowcę, pamiętaj, że biologia to nie matematyka.
4. Bardzo rygorystyczne wymagania hodowlane poprawiają zdrowotność tylko w przypadku bardzo dużych populacji. W praktyce mogą przynosić również skutek odwrotny, prowadząc do zmniejszenia różnorodności populacji, a co za tym idzie – jeszcze częstszego pojawiania się chorób i wad genetycznych.
5. Niektóre wyniki badań kwalifikujących do hodowli mogą w istotny sposób wpłynąć na dalsze losy badanego psa, skutkując na przykład wykluczeniem go z hodowli. Niektórzy właściciele w takim przypadku decydują się na przekazanie psa osobie niezainteresowanej hodowlą lub zwracają się o rekompensatę do hodowcy. Jeśli stwierdziłeś u psa wadę, która twoim zdaniem wyklucza go z hodowli, zasugeruj właścicielowi zasięgnięcie tzw. drugiej opinii u innego specjalisty, tak aby miał pewność, że decyzja, którą podejmie, będzie słuszna. Nie podważy to twojej opinii, a sprawi, że opiekun podejmie decyzję w sposób bardziej świadomy.
6. Rolą lekarza jest jasne przedstawienie wiedzy weterynaryjnej opiekunowi psa, bez upubliczniania jego danych.
7. W przypadku stwierdzenia wad u psa lekarz weterynarii nie jest stroną w konflikcie pomiędzy hodowcą a nabywcą.
8. Ograniczenie lub zaprzestanie hodowli psów rasowych może mieć negatywny wpływ na rozwój wielu dyscyplin nauk weterynaryjnych.
Aspekty przedstawione w tab. II mogą stać się punktem wyjściowym do przemyśleń, być może zmiany nastawienia lub wprowadzenia nowych usług w twojej praktyce.
Podsumowując, czy chcielibyśmy utracić różnorodność, którą oferują nam psy rasowe? Czy dobrze byłoby, aby wszystkie psy wyglądały podobnie i miały podobne cechy charakteru? Czy chcielibyśmy stracić przewidywalność, a zarazem możliwość użytkowania psów w specjalistyczny sposób dla dobra człowieka? Moja odpowiedź jest oczywista, a jaka jest twoja?
