Stosowanie furosemidu u pacjentów z TBI jest kontrowersyjne. Uważano, że lek ten stosowany z mannitolem może pomóc w zwiększeniu diurezy i zmniejszeniu nadciśnienia. Niektóre badania wskazują jednak, że podanie furosemidu z mannitolem lub samego furosemidu nie przynosi żadnych korzyści. Co więcej, może nasilać hipowolemię, a przez to negatywnie wpływać na pracę serca, ciśnienie tętnicze, stężenie potasu, mocznika i równowagę kwasowo-zasadową u pacjentów z urazem czaszkowym (11, 12, 27).
Hipotermia
Kontrolowana hipotermia jest metodą leczenia, której zastosowanie można również rozważyć u pacjentów z TBI. Mechanizm działania polega na obniżeniu temperatury ciała do 32-34°C w celu zmniejszenia uwalniania ekscytotoksycznych aminokwasów i produkcji cytokin prozapalnych. Zapobiega to martwicy i apoptozie komórek oraz zmniejsza obrzęk mózgu (26).
Glikokortykosteroidy
Stosowanie glikokortykoidów w leczeniu TBI nie jest obecnie zalecane, ponieważ mogą zwiększać śmiertelność. Badania z zastosowaniem metyloprednizolonu (MP) wykazały wiele negatywnych skutków, takich jak hiperglikemia, immunosupresja, opóźnienie gojenia ran, wrzody żołądka i nasilenie procesów katabolicznych. Co więcej, w stanach niedokrwienia MP nasila metaboliczne uszkodzenia neuronów oraz hamuje remielinizację (27). Obecnie wiadomo, że glikokortykoidy są skuteczniejsze w leczeniu obrzęku naczyniopochodnego niż obrzęku cytotoksycznego. Jednak w związku z brakiem dokładnego poznania mechanizmów czynnościowych kortykosteroidów w metabolizmie mózgowym w przebiegu TBI oraz niemożnością określenia rodzaju obrzęku, z jakim mamy do czynienia u pacjentów, ich podawanie nie jest wskazane (18).
Leki przeciwdrgawkowe
Napady drgawek są częste u pacjentów, którzy przeszli TBI. Można je podzielić na trzy kategorie:
1. natychmiastowe – występujące do 24 godzin po urazie
2. wczesne – występujące od 24 godzin do 7 dni po urazie
3. późne – występujące po 7 dniach.
Czas wystąpienia drgawek zależy od ciężkości uszkodzenia, obecności złamań czaszki, krwiaków, krwawienia miąższowego i ran penetrujących (28). Napady padaczkowe należy intensywnie leczyć, ponieważ prowadzą do podwyższenia ciśnienia śródczaszkowego i pogorszenia stanu klinicznego pacjenta. Algorytm podawania leków przeciwdrgawkowych jest podobny do stosowanego w stanie padaczkowym (ryc. 2). W medycynie człowieka i medycynie weterynaryjnej opisuje się profilaktyczne stosowanie leków przeciwdrgawkowych (nawet jeśli nie występują napady drgawek), aby uniknąć podwyższenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego (13).
Leki przeciwbólowe
Zwalczanie bólu ma kluczowe znaczenie w leczeniu TBI. Pomaga wyrównać ciśnienie krwi, poprawia perfuzję tkanek, utlenowanie mózgu i w rezultacie sprzyja obniżeniu ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Przy TBI zaleca się podawanie opioidów. Ich działanie jest łatwo odwracalne przez podanie naloksonu. Ponadto prawie nie wywierają niekorzystnego wpływu na układ krążenia. Należy jednak zawsze brać pod uwagę ich skutki uboczne, do których zalicza się rzadkoskurcz, upośledzenie oddychania i niedociśnienie (5). Szczególnie polecane jest stosowanie fentanylu (ryc. 2), chociaż może on prowadzić do niewielkiego wzrostu ciśnienia śródczaszkowego (25). Butorfanol i buprenorfina mogą być użyte w leczeniu bólu łagodnego do umiarkowanego. Wywierają one niewielki wpływ na układ oddechowy i sercowo-naczyniowy, stąd też są preferowane w przypadkach gdy u pacjenta występuje już upośledzenie oddychania (28).
Dekompresja chirurgiczna
Zgodnie z wytycznymi European Brain Injury Consortium (EBIC) oraz BTF kraniektomia dekompresyjna klasyfikowana jest jako drugi stopień leczenia nadciśnienia wewnątrzczaszkowego opornego na terapię farmakologiczną (6). Interwencja chirurgiczna w urazach głowy jest dobrze opisana u ludzi, podczas gdy u psów i kotów odgrywa ona stosunkowo niewielką rolę. Uważa się, że u zwierząt obfite krwotoki śródczaszkowe występują rzadko. Celem operacji jest zwiększenie objętości wewnątrzczaszkowej, obniżenie ciśnienia śródtkankowego i zwiększenie mikronaczyniowej perfuzji mózgowej (9).
Postępowanie w urazach rdzenia kręgowego
Działanie w nagłych uszkodzeniach rdzenia kręgowego ma na celu ograniczenie rozwoju zmian wtórnych przez zapewnienie właściwego utlenowania i perfuzji tkanek oraz dostarczenie substancji o charakterze neuroprotekcyjnym. Niedokrwienie wraz z niedotlenieniem stanowi bowiem jedną z głównych przyczyn niepowodzenia w leczeniu pacjentów po urazie rdzenia kręgowego.
Obecnie zalecane standardy opieki nad zwierzęciem z ostrym uszkodzeniem rdzenia kręgowego obejmują:
1. właściwe leczenie współistniejących chorób
2. utrzymanie odpowiedniego natlenienia i perfuzji tkanki nerwowej
