Jak skutecznie rozpoznać i leczyć atopię u kotów? Czy koty są bardziej wrażliwe na niektóre alergeny?

Odpowiedź: Koty ze świądem mają zazwyczaj jeden z poniższych problemów:

1. APZS (alergiczne pchle zapalenie skóry)

2. alergię pokarmową

3. alergię środowiskową (atopię)

4. ektopasożyty inne niż pchły (np. roztocze).

Wykluczenie innych powodów świądu

Alergiczne pchle zapalenie skóry jest najczęstszą przyczyną chorób świądowych u kotów. Konieczna jest odpowiednia ochrona przeciwpchelna zwierzęcia stosowana raz w miesiącu, aby wykluczyć pchły jako powód świądu. Należy wziąć również pod uwagę występowanie innych ektopasożytów (np. Cheyletiella, Notoedres, Otodectes, Demodex). Niezależnie od tego, czy uda się wykryć te roztocze (pobranie próbek w postaci zeskrobiny, wyrwanie włosów lub wyczesywanie), wskazanych jest kilka metod postępowania w celu ich wykluczenia. Przydatne są zwykle preparaty przeciwpasożytniczne o szerokim zakresie działania, podawane miejscowo na skórę (selamektyna lub moksydektyna). Można też stosować wielosiarczek wapnia (ciecz kalifornijską).

Obecnie na rynku dostępne są testy skórne wykrywające alergię pokarmową, nie zawsze jednak są one zalecane. Właściciele wolą kupić i stosować dietę eliminacyjną (zawierającą białko rekombinowane lub hydrolizowane). Reakcje skórne na pokarm są częstsze u kotów niż u psów. Powinno się brać je pod uwagę gdy u kota występują objawy ze strony układu pokarmowego oraz pierwotne zapalenie skóry części twarzowej (pomimo stosowania preparatów przeciwpasożytnicznych).

Rozpoznawanie atopii u kota

Podobnie jak u psów, koni i ludzi, najczęstszymi czynnikami środowiskowymi powodującymi alergie u kotów są kurz i roztocze. Inne popularne alergeny to pyłki ziół, traw i drzew oraz pleśnie, nawet jeśli kot przebywa wyłącznie w mieszkaniu. Rozpoznania atopowego zapalenia skóry u kota dokonuje się zazwyczaj przez wykluczenie innych przyczyn. Testy alergiczne nie są niezbędnym narzędziem w procesie diagnostycznym. Mają one sens tylko wtedy, jeśli właściciel jest zainteresowany przeprowadzeniem odczulania. Niektórzy uważają, że test taki jest przydatny w celu ustalenia, którego alergenu powinno się unikać, i tak jednak wyeliminowanie kontaktu kota z alergenem w większości przypadków jest trudne.

Badania serologiczne lub testy śródskórne mogą zostać przeprowadzone, jeśli chce się ustalić, które alergeny powinny znaleźć się w roztworze do odczulania. Alergiczne skórne testy są większym wyzwaniem u kotów niż u psów. Reakcje bywają bardziej nagłe i mniej widoczne, ze zróżnicowanym nasileniem rumienia i wyglądem bąbla. Moim zdaniem testy śródskórne powinny być stosowane przede wszystkim u psów i u ludzi, natomiast u kotów lepiej najpierw wykonać badania serologiczne.

Dla wielu lekarzy frustrujące są częste ujemne wyniki testów alergicznych lub brak zgody właściciela na przeprowadzenie odczulania. Ujemny wynik testu nie wyklucza atopowego zapalenia skóry. U części pacjentów nie uzyskuje się wyników dodatnich nawet przy wielokrotnym przeprowadzaniu testów skórnych lub badań serologicznych. W przypadku takiej postaci choroby, określanej jako wewnątrzpochodne atopowe zapalenie skóry, odczulanie nie jest zalecaną metodą postępowania. Obecnie prowadzi się jednak badania nad opracowaniem immunoterapii swoistej dla regionu lub opartej na alergenach najpopularniejszych w danej okolicy, bez wykonywania testów alergicznych u poszczególnych zwierząt.

Leczenie atopii u kotów

Leczenie alergii środowiskowych nie zawsze wymaga odczulania (doustnego lub iniekcyjnego). W wielu przypadkach nawet nie jest ono wskazane.

Leczenie wymaga zazwyczaj wielokierunkowego podejścia do zagadnienia. Ważne jest zwalczanie wtórnych zakażeń bakteryjnych i drożdżakowych (drobnoustrojami z rodzaju Malassezia) oraz zapobieganie inwazjom pasożytniczym. Pojawienie się zespołu ziarniniaka eozynofilowego w postaci łagodnych wrzodów, płytek i ziarniniaków jest przeważnie skutkiem nadwrażliwości na pchły, nadwrażliwości pokarmowej lub działania alergenów środowiskowych. Pomimo to należy zastosować również leczenie antybiotykiem, ponieważ zmiany te są niejednokrotnie spowodowane miejscowymi zakażeniami bakteryjnymi.

Ponadto u kotów często występują dermatofitozy. Ich objawy – liszaj obrączkowy, świąd i wypadanie włosów – są bardzo podobne do objawów alergii skórnej. W takich wypadkach należy wykluczyć grzybicę w oparciu o posiew i badanie lampą Wooda, a w razie potrzeby rozpocząć leczenie.

Leki antyhistaminowe

Można rozważyć użycie tej grupy leków. Niektóre preparaty starszej generacji, jak hydroksyzyna i chlorofenamina, działają również uspokajająco, co w tym wypadku jest dużą zaletą. Z mojego doświadczenia wynika, że leki te są skuteczne tylko w 10-30% przypadków, czasem jednak są wskazane jako leczenie wspomagające.