Czułe metody PCR są w stanie rozróżnić różne gatunki z rodzaju Bordetella i mogą wykryć mniej niż 10 kopii genomu Bordetella bronchiseptica/µl (Koidl i wsp., 2007). Niektóre laboratoria opracowały metody złożone, które pozwalają na jednoczesne wykrycie kilku powszechnych kocich patogenów oddechowych. W jednym z badań Bordetella bronchiseptica (a także FHV i Mycoplasma felis) były częściej wykrywane przy użyciu metody PCR w porównaniu z posiewem bakteryjnym (Litser i wsp., 2015), chociaż różnice nie były znaczące ze względu na małą liczbę ocenianych próbek.
Pośrednie wykrycie czynnika zakaźnego
Wykrywanie przeciwciał ma ograniczone znaczenie diagnostyczne ze względu na wysoki odsetek serododatnich kotów w ogólnej populacji (Gaskell i wsp., 2011).
Leczenie
Terapia przeciwbakteryjna
Leczenie przeciwbakteryjne jest wskazane, jeżeli zakażenie Bordetella bronchiseptica jest uważane za przyczynę objawów klinicznych, nawet gdy są one łagodne, ponieważ zakażenie może objąć dolne drogi oddechowe. Leczenie powinno być oparte na wynikach badania wrażliwości na antybiotyki. W badaniu obejmującym 42 psie lub kocie szczepy Bordetella bronchiseptica znaczna liczba szczepów wykazywała oporność lub wysokie wartości minimalnego stężenia hamującego (MIC – minimum inhibitory concentration) w stosunku do wielu leków przeciwbakteryjnych (Schwarz i wsp., 2007). Jeżeli dane na temat wrażliwości bakterii nie są dostępne, zalecanym antybiotykiem z wyboru jest doksycyklina, ponieważ większość kocich izolatów Bordetella bronchiseptica wykazuje na nią wrażliwość. Według wytycznych ISCAID zalecane leczenie początkowe obejmuje doustne podawanie doksycykliny (5 mg/kg m.c. co 12 godzin lub 10 mg/kg m.c. co 24 godziny) przez 7-10 dni (Lappin i wsp., 2017). Istnieją różne preparaty doksycykliny, ale należy zauważyć, że tabletki z wodzianem doksycykliny mogą wywołać zapalenie przełyku, jeśli pozostaną w nim przez jakiś czas. Zatem po ich podaniu trzeba podać jedzenie i/lub wodę, aby zapewnić przemieszczenie się tabletki do żołądka.
Kocie izolaty Bordetella bronchiseptica wykazują niską wrażliwość na amoksycylinę z kwasem klawulanowym. Często występuje również oporność na ampicylinę i trimetoprim (Speakman i wsp., 1997). Mimo że leczenie przeciwbakteryjne powinno pomóc w złagodzeniu objawów klinicznych, jego zastosowanie u ozdrowiałych kotów nosicieli w niewielkim stopniu ogranicza siewstwo zarazka (Coutts i wsp., 1996).
Leczenie objawowe
Koty z ciężkim przebiegiem zakażenia Bordetella bronchiseptica wymagają dodatkowego leczenia wspomagającego i intensywnej opieki. U kotów z nasilonymi objawami klinicznymi potrzebne może być nawodnienie, przywrócenie równowagi elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, najlepiej poprzez podanie płynów dożylnie. Przy ciężkich objawach ze strony dolnych dróg oddechowych i duszności należy rozważyć tlenoterapię.
Jeżeli koty nie jedzą, wskazane może być zastosowanie środków pobudzających apetyt (na przykład mirtazapiny (1,88-2 mg/kota p.o. co 24 godziny, jeżeli czynność nerek i wątroby nie jest zaburzona) (podana dawka jest stosunkowo wysoka i może spowodować u kota silne pobudzenie, z reguły powyższą dawkę stosuje się co 48-72 godz. – przyp. red.). Można też dokarmiać zwierzę komercyjnymi płynnymi dietami wysokoenergetycznymi. Jeśli kot nie je dłużej niż trzy dni, zalecane jest założenie sondy i karmienie dojelitowe.
U kotów z zapaleniem płuc nebulizacja może pomóc nawilżyć górne drogi oddechowe, rozrzedzić wydzielinę, zmniejszyć niedrożność i zwiększyć komfort. Można kupić małe, tanie nebulizatory i wykorzystywać je w lecznicy (lub wypożyczać właścicielom do użytku w domu) do regularnej nebulizacji przy użyciu soli fizjologicznej (jeśli to możliwe co 4-6 godzin przez 15 minut). W warunkach szpitalnych można umieścić kota w namiocie typu igloo, zasłonić wejście i zastosować nebulizację wewnątrz namiotu. Jeżeli nebulizator nie jest dostępny, alternatywą jest wykorzystanie pary wodnej. Właściciele mogą to zrobić w domu poprzez umieszczenie kota pod nadzorem w łazience z puszczoną gorącą wodą/prysznicem. Pomocne mogą też być leki o działaniu mukolitycznym (na przykład bromheksyna).
Szczepienia
Ogólne zalecenia dotyczące szczepień
W niektórych krajach europejskich dostępne są żywe szczepionki donosowe zawierające żywe, osłabione Bordetella bronchiseptica. ABCD nie zaleca rutynowego szczepienia wszystkich kotów przeciwko tej bakterii (szczepienie dodatkowe), gdyż zakażenie zwykle powoduje jedynie łagodną chorobę. Szczepienie powinno być stosowane tylko u kotów żyjących w populacjach o dużym zagęszczeniu, z historią zakażeń Bordetella bronchiseptica, lub mających trafić w takie warunki. Należy wykonywać je zgodnie z zaleceniami producenta.
Według zaleceń producenta szczepionki przeciwko Bordetella bronchiseptica zawierające żywe bakterie nigdy nie powinny być podawane kociętom młodszym niż cztery tygodnie. Dodatkowo są one nieskuteczne u kotów przyjmujących antybiotyki lub mających otrzymać je w niedalekiej przyszłości. Koty otrzymujące żywe bakterie szczepionkowe są siewcami takich zarazków, należy więc unikać tych preparatów, jeżeli właściciel ma obniżoną odporność (Moore i wsp., 2021). Szczepionki te mogą u kotów okazjonalnie wywoływać łagodne objawy kliniczne.
Ponieważ szczepionki przeciwko Bordetella bronchiseptica zawierają żywe bakterie, istnieje ryzyko zakażenia podczas ich podawania lub pośrednio przez kontakt z zaszczepionym kotem w okresie siewstwa po szczepieniu (Moore i wsp., 2021). Jak stwierdzono w charakterystyce produktu, okres siewstwa może trwać do roku. Dołączono więc następujące ostrzeżenie: „Chociaż ryzyko zakażenia Bordetella bronchiseptica u ludzi z obniżoną odpornością jest ekstremalnie niskie, zaleca się, aby koty pozostające w bliskim kontakcie z takimi osobami nie były szczepione tą szczepionką”.
Pierwsze szczepienie przeciw tej chorobie
Szczepionka donosowa zawierająca żywe, osłabione Bordetella bronchiseptica jest zarejestrowana do użycia jako pojedyncze szczepienie z corocznymi dawkami przypominającymi.
