14/06/2018
Z otyłością u psów często związane jest występowanie cukrzycy i niedoczynności tarczycy. U ludzi oporność tkanek na insulinę rozwija się wraz z nadmiernym spożyciem kalorii. Stężenie insuliny w osoczu wzrasta także wprost proporcjonalnie do wzrostu wartości BMI u mężczyzn i kobiet. U ludzi otyłość brzuszna jest głównym wyznacznikiem oporności insulinowej, hiperinsulinemii oraz w efekcie cukrzycy typu 2.10,47,48 Często opisywany jest także zespół metaboliczny, który jest grupą czynników ryzyka związanych z opornością insulinową, chorobą sercowo-naczyniową oraz zapaleniem.4,49 Psy z cukrzycą często chorują na cukrzycę przypominającą ludzką cukrzycę typu 1. Ponieważ cukrzyca typu 2 jest u psów stosunkowo rzadka, otyłość rzadko prowadzi do wyraźnych objawów klinicznych cukrzycy.46
Niedoczynność tarczycy jest powszechnie uważana za pierwotną przyczynę otyłości, ale w praktyce takie przypadki kliniczne są stosunkowo rzadkie.50 Mimo że u otyłych psów zawsze należy w rozpoznaniu różnicowym brać pod uwagę niedoczynność tarczycy, bardzo rzadko jest to jedyna przyczyna zaburzeń występujących u psa. Otyłe psy mają niewiele wyższe stężenia zarówno całkowitego T4, jak i całkowitego T3 niż psy nieotyłe, a stężenia wolnego T4, hormonu stymulującego tarczycę (TSH) oraz wyniki testu stymulacji TSH nie są istotnie różne.51,52 Dlatego, chociaż otyłość może wpływać w pewnym stopniu na homeostazę tarczycy, jest mało prawdopodobne, aby takie zmiany miały ujemny wpływ na interpretację wyników badań czynności tarczycy.
Nadczynność kory nadnerczy jest z kolei związana ze zwiększającym się odkładaniem tkanki tłuszczowej wewnątrz jamy brzusznej. Pacjenci z tym zaburzeniem, połączonym z osłabieniem mięśni dolnej części jamy brzusznej wynikającym z działania endogennych glikokortykosteroidów, mogą być bardzo często klasyfikowani jako pacjenci z nadwagą lub otyłością.53,54
W badaniach przeprowadzonych na modelach eksperymentalnych psy otyłe miały umiarkowanie podwyższone stężenia cholesterolu, triglicerydów oraz fosfolipidów w porównaniu z psami mającymi prawidłową masę ciała.29,55 Psy laboratoryjne, które doprowadzono do otyłości, miały podwyższone stężenie całkowitego cholesterolu oraz zwiększoną zawartość cholesterolu w lipoproteinach o bardzo niskiej gęstości (VLDL), lipoproteinach o wysokiej gęstości (HDL) oraz lipoproteinach o niskiej gęstości (LDL). Ponadto u tych psów stwierdzono wyższe stężenia triglicerydów w osoczu oraz we frakcji VLDL. Te zmiany dyslipemiczne były związane z opornością na insulinę po infuzji lipidów.29,55
Takie choroby jak osteoarthritis, osteochondroza oraz osteochondritis dissecans są najczęściej występującymi problemami ortopedycznymi u otyłych psów.56,57 W ostatnio przeprowadzonym badaniu wykazano, że spożycie pokarmu może mieć istotny wpływ na rozwijanie się osteoarthritis u psów, a stopień jej zaawansowania był związany z nieograniczonym dostępem zwierzęcia do pokarmu.58
Otyłość może mieć znaczący wpływ na czynność układu oddechowego oraz jest potwierdzonym czynnikiem ryzyka zapadnięcia tchawicy u psów ras małych.59 Inne choroby układu oddechowego, które są często pogłębiane przez otyłość, to porażenia krtani, astma oraz zespół niedrożności dróg oddechowych u psów ras krótkoczaszkowych. Może także wystąpić upośledzenie ruchów oddechowych klatki piersiowej związane z zespołem hipowentylacji spowodowanej otyłością.60-63 Zespół hipowentylacji spowodowanej otyłością u ludzi jest charakteryzowany jako otyłość, której towarzyszy ospałość, senność, hipowentylacja, niedotlenienie oraz wtórna policytemia.
Otyłość może także wpływać na ciśnienie tętnicze krwi u zwierząt, ponieważ nadciśnienie opisuje się u 23-45% otyłych psów.12,64 W jednym z badań wykazano, że 67% otyłych psów miało skurczowe ciśnienie krwi > 160 mmHg oraz że otyłe psy miały istotnie wyższe ciśnienie krwi niż psy z grupy kontrolnej.65 Nadciśnienie tętnicze zostało uznane za czynnik ryzyka związany z IKC u psów.
Otyłość u ludzi zmniejsza czynność skurczową i rozkurczową obu komór serca, a stopień tego zaburzenia jest związany z wielkością otyłości.66-68 Przeprowadzone badania wykazały także, że psy z nadwagą bez widocznej choroby serca mają podkliniczne zmiany skurczowej i rozkurczowej czynności lewej komory serca.69 Dlatego nawet mimo braku predyspozycji do choroby niedokrwiennej serca otyłość ma wpływ na czynność komór u psów.
Ostatnio opisano związek pomiędzy otyłością i niektórymi przypadkami nietrzymania zwieracza cewki moczowej.70 Okazuje się bowiem, że odchudzenie otyłych psów z nietrzymaniem zwieracza cewki moczowej jest bardzo często jedynym czynnikiem niezbędnym do przywrócenia jego pełnej czynności. Chociaż mechanizm tego zjawiska nie jest jasny, jedno z możliwych wyjaśnień jest takie, że zwiększona ilość zaotrzewnowej tkanki tłuszczowej może powodować doogonowe przemieszczenie pęcherza moczowego. U otyłych zwierząt opisano zwiększone ryzyko trudnych porodów,71 co jest prawdopodobnie związane z nadmiarem tkanki tłuszczowej w kanale rodnym i dookoła niego.
Wiadomo, że otyłość predysponuje ludzi do różnego rodzaju nowotworów, takich jak rak piersi, jelita grubego, komórek nerek oraz przełyku.8 Ostatnie badania epidemiologiczne pochodzące od psów i kotów sugerują, że także zwierzęta z nadwagą i otyłe mają zwiększone ryzyko rozwijania się nowotworów.12 Ponadto u psów z nadwagą stwierdzono zwiększone ryzyko rozwijania się raka z komórek przejściowych pęcherza moczowego.72
Istnieje bardzo niewiele badań retrospektywnych, w których oceniano korelację pomiędzy konkretnym typem raka a występowaniem otyłości u psów. W dużym badaniu retrospektywnym przeprowadzonym na psach trafiających na konsultacje do weterynaryjnego szpitala klinicznego stwierdzono niższą częstotliwość występowania otyłości u psów ze złośliwą chorobą nowotworową, jeżeli wszystkie rodzaje raków analizowano łącznie, ale jednocześnie zaobserwowano wyraźne różnice w częstości występowania otyłości, gdy typy raków były analizowane indywidualnie i porównywane z psami bez choroby nowotworowej.72
W jednym z badań autorzy zbierali od właścicieli informacje na temat występowania otyłości u psów w roku poprzedzającym rozpoznanie raka z komórek przejściowych pęcherza moczowego. Stwierdzili zwiększone ryzyko pojawienia się nowotworu pęcherza moczowego u psów, u których stosowano miejscowo leki przeciwpasożytnicze, oraz że to ryzyko było większe u psów z nadwagą i otyłych niż u psów kontrolnych porównywalnych pod względem wielkości i wieku, które miały inne rodzaje nowotworów lub chorób przewlekłych.73 W innych badaniach stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy rozwojem guzów gruczołu mlekowego i występowaniem otyłości.73-75 W jeszcze innym badaniu stwierdzono wyższą częstość występowania nadwagi lub otyłości u suk z rakiem gruczołu mlekowego w porównaniu z psami bez raka.72 W kolejnym badaniu natomiast autorzy nie znaleźli żadnej korelacji pomiędzy nadwagą i rozwojem guzów gruczołu mlekowego.76
Dane na temat śmiertelności psów, uzyskane w długoterminowym badaniu prospektywnym dotyczącym żywienia z ograniczeniem podaży kalorii, wykazały równomierny rozkład przypadków choroby nowotworowej w 24 parach psów rasy labrador żywionych ad libitum i z ograniczoną podażą kalorii.46 Jednakże wyciągnięcie z tego badania jednoznacznych wniosków dotyczących otyłości i rozwoju raka jest bardzo trudne ze względu na dużą zmienność typów stwierdzonych raków, niewielką liczebność próby oraz unikanie wyraźnej otyłości u psów z grupy kontrolnej.
Zdolność adipocytów do wydzielania do krążenia cytokin i markerów zapalnych jest bardzo dobrze udokumentowana u ludzi i zwierząt domowych. U ludzi białka takie jak leptyna, adiponektyna oraz białko wiążące retinol mogą indukować oporność na insulinę w tkankach obwodowych, hamować prawidłowe procesy apoptotyczne, pobudzać angiogenezę i zmniejszać ilość HDL krążącego we krwi. Z tego powodu zasugerowano, że przewlekłe zapalenie towarzyszące otyłości powoduje oksydatywne uszkodzenie DNA i predysponuje otyłych ludzi do zwiększonego ryzyka wystąpienia raka.77
