Leki trombolityczne nie są zalecane
U kotów z chorobą zatorowo-zakrzepową stosowane były różne leki trombolityczne, w tym aktywator tkankowego plazminogenu,21,22 streptokinaza,11 urokinaza.23 W przypadku żadnego z nich nie wykazano jednak korzystnego wpływu na czas przeżycia w porównaniu z rutynowo stosowanym leczeniem z wykorzystaniem antykoagulantów. Podawanie leków trombolitycznych skutkowało bowiem znacznymi powikłaniami. Najczęściej notowano zagrażający życiu wzrost stężenia potasu, najprawdopodobniej spowodowany uszkodzeniem wynikającym z ponownego zwiększonego przepływu krwi. Z tych przyczyn leki trombolityczne nie są zalecane u kotów z chorobą zatorowo-zakrzepową tętnic.
Trombektomia reolityczna nie jest zalecana
Wykorzystanie trombektomii reolitycznej zostało opisane na małej grupie kotów.24 Technika ta, oparta na zastosowaniu cewnika, polega na wstrzyknięciu pod ciśnieniem płynu fizjologicznego w celu fizycznej lizy skrzepliny i natychmiastowym wytworzeniu podciśnienia w cewniku. Użycie tej metody wiązało się z koniecznością hospitalizacji 50% pacjentów. Ponadto nie są dostępne dane na temat ich długoterminowej przeżywalności.24 Ta technika nie jest obecnie zalecana do leczenia kotów z chorobą zatorowo-zakrzepową.
Monitorowanie bólu
Leczenie bólu powinno być kontynuowane, a pacjenci powinni być regularnie badani pod kątem jego występowania. W przypadku większości kotów ból nasila się po pierwszych 24-48 godzinach. W celu jego zwalczenia wystarczające może być wówczas zastosowanie buprenorfiny (częściowego agonisty receptorów opioidowych µ). Lek ten może być też wykorzystywany u kotów wykazujących łagodne objawy choroby w momencie rozpoznania.
Rozpocznij fizjoterapię
Aby zminimalizować ryzyko przykurczów mięśniowych, powinno się jak najszybciej, gdy tylko pacjent zostanie ustabilizowany i zabezpieczony przeciwbólowo, wdrożyć ćwiczenia fizjoterapeutyczne, takie jak bierne ćwiczenia kończyny objętej chorobą.
Wykonaj dodatkowe badania diagnostyczne
Po ustabilizowaniu pacjenta i podaniu leków przeciwbólowych należy przeprowadzić wszelkie badania dodatkowe, które umożliwią rozpoznanie przyczyn leżących u podłoża choroby, na przykład echokardiografię w przypadku pacjentów z podejrzewaną lub rozpoznaną chorobą serca, badanie morfologiczne krwi, biochemiczne surowicy, badanie ultrasonograficzne tętnic dotkniętych chorobą.
Obserwuj pod kątem wystąpienia ewentualnych powikłań
Do najpoważniejszych powikłań leczenia kotów z chorobą zatorowo-zakrzepową należą zagrażający życiu wzrost stężenia potasu we krwi (hiperkaliemia) oraz kwasica. Są one związane z uszkodzeniem tkanek wynikającym z ponownego przepływu krwi (zespół reperfuzji). Dlatego też w ciągu pierwszych 48-72 godzin pobytu w placówce weterynaryjnej pacjenci powinni być bacznie obserwowani pod kątem zmian w badaniach biochemicznych. W przypadku ich wystąpienia należy natychmiast podjąć odpowiednie leczenie (na przykład podać dekstrozę, insulinę i dekstrozę, glukonian wapnia lub wodorowęglan sodu, w zależności od wskazania).
Postępowanie długofalowe
Kontynuacja leczenia przeciwzakrzepowego
Podawanie klopidogrelu w dawce 18,75 mg/kota powinno być kontynuowane, ponieważ udowodniono jego lepsze działanie kliniczne w porównaniu z aspiryną w zapobieganiu wtórnej chorobie zatorowo-zakrzepowej.20 Niektórzy klinicyści zalecają terapię dwutorową z wykorzystaniem zarówno klopidogrelu, jak i aspiryny, brakuje jednak badań potwierdzających skuteczność takiego postępowania.
W przypadku kotów z ciężkimi objawami klinicznymi choroby zatorowo-zakrzepowej lub z jej nawrotami podawanie drobnocząsteczkowej albo niefrakcjonowanej heparyny może być kontynuowane w warunkach domowych. Ze względu jednak na częstotliwość podawania tych leków oraz konieczność ich podskórnego stosowania nie jest to rutynowe postępowanie długoterminowe. Powinno być ono brane pod uwagę tylko w przypadku uległych kotów oraz wybranych właścicieli, którzy zostaliby uprzednio odpowiednio przeszkoleni w samodzielnym wykonywaniu iniekcji podskórnych w domu. Dane na temat skuteczności długotrwałego stosowania tych leków u kotów z chorobą zatorowo-zakrzepową są jednak ograniczone.
Konieczna może być stała opieka kardiologa
Ponieważ u większości kotów z chorobą zatorowo-zakrzepową u jej podłoża leży choroba serca, niezbędne jest odpowiednie postępowanie kardiologiczne. Koty z zastoinową niewydolnością serca po ustabilizowaniu wymagają ciągłej terapii moczopędnej z zastosowaniem furosemidu (0,5-2 mg/kg m.c. doustnie co 8-12 godzin). Należy poddać ocenie czynność nerek. W przypadku kotów bez widocznych oznak choroby nerek można rozważyć dołączenie inhibitora enzymu konwertującego angiotensynę (ang. angiotensin-converting enzyme, ACE), takiego jak benazepryl (0,5-1,0 mg/kg m.c. doustnie co 24 godziny) lub enalapryl (0,25-0,5 mg/kg m.c. doustnie co 12-24 godziny). W przypadku wdrożenia takiego leczenia należy dokładnie monitorować czynność nerek. U kotów z azotemią lub rozpoznaną chorobą nerek trzeba zachować szczególną ostrożność przy podawaniu inhibitorów ACE. W przypadku kotów z dysfunkcją skurczową niekiedy podaje się poza wskazaniami pimobendan w dawce 0,3 mg/kg m.c. doustnie co 12 godzin. W zależności od rodzaju i stopnia nasilenia współistniejącej arytmii mogą być także stosowane inne leki przeciwarytmiczne. Szczegółowy sposób postępowania przy chorobach serca nie jest tematem tego artykułu. Czytelnikom zaleca się skorzystanie z innych materiałów w celu dogłębnego zapoznania się z tematem.19
Powinno się kontynuować ćwiczenia
Po wypisaniu pacjenta ze szpitala bierne ćwiczenia ruchowe powinny być kontynuowane w warunkach domowych przez minimum kilka tygodni, aż do czasu uzyskania poprawy sprawności ruchowej zwierzęcia i ustąpienia ryzyka przykurczu mięśni. Właściciele zwierząt powinni zostać przeszkoleni, jak prawidłowo wykonywać ćwiczenia fizyczne.
