14/03/2018
Jennifer L. Wardlaw
Jeżeli budżet lecznicy nie pozwala na zakup specjalistycznego sprzętu fizjoterapeutycznego, do rehabilitacji pacjentów ortopedycznych warto wykorzystać materiały i przyrządy dostępne w gabinecie weterynaryjnym.
W leczeniu pacjentów weterynaryjnych coraz częściej wykorzystuje się fizjoterapię. Do tej pory udowodniono kilka korzyści płynących z rehabilitacji zwierząt i cały czas prowadzi się badania nad skutecznością tego typu zabiegów. U pacjentów z urazami rzepki i więzadła krzyżowego fizjoterapia jest kluczowym elementem leczenia zachowawczego. Wysoki koszt sprzętu rehabilitacyjnego jest jednak dużą barierą dla wielu lecznic weterynaryjnych. Poniżej opisano kilka technik fizjoterapeutycznych, które można zastosować w lecznicy przy minimalnych dodatkowych kosztach.
Cele: Powierzchowne oddziaływanie ciepła wykazuje efekt przeciwbólowy, łagodzi skurcze mięśni, stymuluje przewodnictwo impulsów nerwowych, zwiększa elastyczność tkanek włóknistych, doprowadza do rozkurczu naczyń krwionośnych oraz zmniejsza ciśnienie krwi (jeśli ciepło oddziałuje przez długi czas).
Jak to zrobić: Ciepły okład należy przyłożyć do leczonego miejsca na 10-15 minut przed sesją terapeutyczną. Do tego celu można wykorzystać ogrzane okłady lub opaski żelowe, ciepłą wodę albo ręcznik nasączony ciepłą wodą. Niewskazane są koce elektryczne ze względu na strefowe rozkładanie się ciepła i ryzyko poparzenia. Okładów żelowych nie można przykładać bezpośrednio do skóry. Powinny być opakowane w materiał, np. ręcznik. Co jakiś czas należy sprawdzić, czy skóra nie jest zbyt gorąca.
Wskazówka: Własnej roboty okłady można wykonać, zanurzając ręcznik w gorącej wodzie lub podgrzewając mokre ręczniki w kuchence mikrofalowej. Następnie ręczniki umieszcza się w torebce foliowej i przykłada do chorej okolicy. W celu wyeliminowania ryzyka oparzeń, należy upewnić się, czy ręczniki nie są zbyt gorące.
Cele: Leczenie zimnem łagodzi miejscowy stan zapalny, obrzęk, skurcze mięśni oraz ból.
Jak to zrobić: Krioterapię stosuje się przez 10-15 minut po każdej sesji rehabilitacyjnej. W tym celu można wykorzystać komercyjne okłady żelowe lub paczki mrożonych warzyw. Zimny okład nie może przylegać bezpośrednio do skóry. Co kilka minut należy kontrolować miejsce poddawane leczeniu. Po każdorazowym użyciu konieczna jest dezynfekcja zimnych okładów, by zapobiec zakażeniom szpitalnym. Przed zabiegiem trzeba również pokryć świeże rany pooperacyjne maścią z witaminą A i D lub maścią z potrójnym antybiotykiem, aby wyeliminować ryzyko zakażenia od wilgotnej warstwy okładu.
Wskazówka: Własnej roboty zimne okłady można sporządzić, mieszając w torebce foliowej jedną miarkę spirytusu medycznego z trzema miarkami wody.
Cele: Ćwiczenia wykorzystujące chodzenie mogą zwiększyć zakres ruchów, poprawić masę i siłę mięśniową, pobudzić krążenie w naczyniach krwionośnych i limfatycznych, zwiększyć wytrzymałość i zapobiec zwyrodnieniu stawów.
Jak to zrobić: Pacjenta na smyczy należy umieścić na twardym podłożu o dobrej przyczepności. Zwierzę powinno się prowadzić powoli, aby miało czas na równomierne obciążanie każdej kończyny. W miarę postępów leczenia można zwiększyć szybkość chodu, by w końcu umożliwić pacjentowi bieg na smyczy. Do innych ćwiczeń, które mogą być wykonywane na smyczy, należą:
• Chodzenie pod górę – pacjenta wprowadza się po łagodnym wzniesieniu lub po kilku schodkach. Aktywność ta pobudza budowanie masy oraz siły mięśni kończyn miednicznych, ćwiczy ruchy zginania i wyprostu oraz zwiększa zakres ruchów.
• Ósemka – przy prowadzeniu pacjenta po ósemce ciężar ciała jest przenoszony na wszystkie cztery kończyny. Ponadto przy skrętach zwiększa się obciążenie wywierane na każdą pojedynczą kończynę.
• Zmiany pozycji – ćwiczenia, które zawierają w sobie element wstawania z pozycji siedzącej, wzmacniają mięsień czworogłowy uda oraz mięśnie tylne uda. Można wykonywać je co pewien czas w trakcie chodzenia lub powtórzyć serię siadów w miejscu. Należy upewnić się, że pies siada z obiema kończynami miednicznymi pod zadem. Zwierzę można do tego zachęcić, opierając słabszą łapę o własną nogę lub wykonując ćwiczenia w rogu pomieszczenia bądź przy ścianie.
Wskazówka: Jeśli w lecznicy nie ma schodów, można wykonać drewniane schodki specjalnie w tym celu. Dla większości pacjentów odpowiednia głębokość stopni to 25-30 cm. Stopnie powinny być pokryte materiałem zapewniającym odpowiednią przyczepność, który można łatwo wyczyścić, np. gumową matą lub wycieraczką. Optymalna wysokość schodów zależy od wielkości pacjenta.
Cele: Ruch na bieżni może złagodzić ból, skłonić pacjenta do obciążania chorej kończyny, co wzmacnia mięśnie, i usprawnić pracę układu krwionośnego. Zakres ruchów zginania i wyprostu w trakcie chodzenia na bieżni jest większy niż na normalnym podłożu. Ma to szczególne znaczenie u pacjentów z urazami więzadła krzyżowego, ponieważ kulawizna w tych przypadkach jest związana nie tylko z utratą masy mięśniowej, ale również ze zmniejszeniem zakresu wyprostu stawu kolanowego.
Jak to zrobić: Sesje mogą trwać od kilku do trzydziestu minut w przypadku budowania wytrzymałości. W czasie ćwiczeń muszą być obecne co najmniej dwie osoby, a zwierzę powinno być trzymane na smyczy. Terapeuta może stać przed pacjentem, aby zachęcać go do ciągłego chodu, za lub nad pacjentem, by asekurować go przed upadkiem, bądź też obok pacjenta, by asekurować go i wspomóc w chodzeniu oraz zwiększaniu zakresu ruchów. Nigdy nie należy umieszczać bieżni bezpośrednio przed ścianą, ponieważ pies nie będzie chciał iść naprzód. Początkowo trzeba wybrać najniższą prędkość (< 1,6 km/h), dopóki pies nie przyzwyczai się do chodzenia na bieżni.
