b) Zważywszy na to, że u Łatka nie obserwuje się żadnych niepokojących objawów, powinno się wziąć pod uwagę powtórzenie badań laboratoryjnych za cztery do sześciu tygodni, aby sprawdzić, czy nastąpiła jakaś zmiana.
c) Wykonać test hamowania małą dawką deksametazonu.
d) Zalecić wykonanie badania ultrasonograficznego jamy brzusznej.
e) Określić stężenie kwasów żółciowych na czczo i po posiłku.
f) Zmierzyć stężenie izoenzymu ALP zależnego od glikokortykosteroidów.
(Prawidłowe odpowiedzi na końcu artykułu)
Podwyższenie aktywności fosfatazy zasadowej u psów może mieć szereg różnych przyczyn. Oznaczenie to jest wysoce czułe, jednak nie bardzo swoiste. Wzrost aktywności tego enzymu niejednokrotnie wprawia w zakłopotanie, a nawet frustruje lekarza weterynarii, jeśli u pacjenta nie obserwuje się poza tym żadnych objawów klinicznych. Poniżej przedstawiono najbardziej powszechne przyczyny podwyższenia aktywności ALP, które należy wziąć pod uwagę.1
- wiek (młode psy)
- leki – glikokortykosteroidy (endogenne i egzogenne), leki przeciwpadaczkowe
- rasa psa (teriery szkockie)
- choroby układu wydzielania wewnętrznego – nadczynność kory nadnerczy, cukrzyca, niedoczynność tarczycy
- przerost guzkowy wątroby
- nowotwór wątroby – pierwotny lub przerzutowy
- choroba układu pokarmowego.
A zatem w postępowaniu z pacjentem o podwyższonej aktywności ALP, u którego nie obserwuje się objawów chorobowych, należy brać pod uwagę:
1. Stopień podwyższenia aktywności ALP. Łagodny (dwu-trzykrotny) wzrost aktywności u zwierząt niewykazujących objawów chorobowych może wymagać jedynie odczekania i powtórzenia badań, podczas gdy u psów ze znaczną aktywnością tego enzymu lub wyraźną tendencją wzrostową wartości tego parametru powinno się wykonać dalsze badania diagnostyczne.
2. Wiek pacjenta. Należy pamiętać, że młode psy mogą mieć fizjologicznie wyższą aktywność ALP spowodowaną procesem wzrostu i przebudowy kości. Z kolei u starszego zwierzęcia bardziej prawdopodobną przyczyną może być nowotwór lub guzki regeneracyjne wątroby, dlatego też w takich przypadkach warto zawsze rozważyć wykonanie badania ultrasonograficznego.
3. Wszelkie istotne zaburzenia wykryte w badaniu klinicznym. Należy dokładnie przyjrzeć się wszystkim obrzękom i tworom mogącym wskazywać na ukryty proces nowotworowy lub zapalny.
4. Rasa. Czy jest to pies rasy predysponowanej do chorób wątroby (np. west highland white terier, doberman)? Powinno się również pamiętać o tym, że u terierów szkockich, z przyczyn nie do końca poznanych, obserwuje się czasem podwyższoną aktywność ALP (i to niezależnie od tego, czy występuje u nich choroba wątroby).2
Ponownie rozmawiasz z właścicielką Łatka, zwracając jej uwagę na problemy z poruszaniem się psa i potencjalną konieczność zastosowania leków przeciwzapalnych. Sugerujesz wykonanie u zwierzęcia zdjęć radiologicznych miednicy i określenie stężenia kwasów żółciowych na czczo i po posiłku. Właścicielka wyraża zgodę. Zdjęcia radiograficzne potwierdzają u Łatka obecność średnio zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych.
Wyniki oznaczeń stężenia kwasów żółciowych w surowicy
Kwasy żółciowe na czczo – 10 µmol/l (wartości referencyjne < 10)
Kwasy żółciowe po posiłku – 30 µmol/l (wartości referencyjne < 20)
Pytanie 2.
Co zaleciłbyś właścicielce Łatka na tym etapie? (możliwa jest więcej niż jedna prawidłowa odpowiedź).
a) Na podstawie wyników oznaczenia stężenia kwasów żółciowych wnioskujesz, że czynność wątroby pacjenta jest upośledzona, a zatem zalecasz wykonanie badania ultrasonograficznego i biopsji narządu.
